Necmettin BATIREL
İstihdam dopingi!
Küresel borsalar haftayı yükselişle tamamladı. Yatırımcıları rahatlatan iki önemli gelişme yaşandı. Birincisi ABD'deki istihdam şoku. İkincisi Başkan Trump'ın Meksika'dan ithal edilecek ürünlere ek vergi uygulamasından vazgeçmesi. İstihdamda hayal kırıklığı meydana getiren azalma, FED'in faiz indirim beklentilerini güçlendirdi. Dolardaki kayıplar sertleşti, altın hızla yükseldi. Şimdi ayrıntılara ve yeni haftanın beklentilerine bakalım.
TRUMP GERİ ADIM ATTI - Başkan Donald Trump, ABD ve Meksika'nın anlaşmaya vardığını ve Meksika'dan ithal edilecek ürünlere ek vergilerin uygulanmayacağını belirtti. Trump,"Bu anlaşma karşılığında, Meksika ülkemizin güney sınırlarına gelen göçmen akınını durdurmak için kuvvetli önlemler almayı kabul etti. Böylece ABD'ye yasal olmayan gelen göçmenleri, büyük bir şekilde azaltacak ya da tamamen ortadan kaldıracak." dedi. ABD'nin NAFTA anlaşmasıyla en büyük ticaret ortaklarından biri olan ve büyük ham petrol tedarikçisi Meksika'ya uygulanacak ek vergilerin petrol fiyatlarını yükselteceği ihtimali Trump'a geri adım attırdı.
ABD EKONOMİSİ KRİZDE - ABD Mayıs ayı tarım dışı istihdam 75 bin ile beklentilerin oldukça altında kalırken ortalama saatlik kazançlar aylık yüzde 0.2, işsizlik oranı ise yüzde 3.6 olarak açıklandı. Yıllık bazda ortalama saatlik kazançlar verisi yüzde 3.1 ile Kasım 2018'den bu yana en düşük seviyesine geriledi. ABD ekonomisi Mayıs ayında beklenenin altında iş imkânı sağladı ve saatlik ortalama ücret artışları beklenmedik bir şekilde geriledi. Bu durum, Fed'in 10 yıl içinde ilk kez resmi faiz oranlarını düşüreceği haberlerini artırdı.New York Fed Başkanı John Williams, artan ticari gerilimler konusunda endişeli olduğunu ve yavaşlayan küresel büyümenin belirsizliği artırdığını ve işletme yatırımlarını geriye çektiğini söyledi. Piyasa 18 – 19 Haziran'daki FED toplantısında faizlerin sabit tutulmasını bekliyor. Ancak vadeli işlemlerde Temmuz toplantısında çeyrek puanlık indirim %70 ihtimalle, Eylül'de ise 50 baz puanlık indirim %50 ihtimalle satın alınmaya başlandı.
TÜRKİYE'YE F-35 BASKISI - Amerika ve Türkiye arasında Ankara'nın Rusya'dan satın aldığı S-400 füze savunma sistemleri konusunda görüş ayrılıklarının aşılması çabalarında somut ilerleme sağlanmaması üzerine ABD'den Türkiye'nin F-35 programından çıkarılmasına yönelik adım geldi. ABD Savunma Bakan Vekili Patrick Shanahan Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar'a yazdığı mektupta Amerika'da F-35 eğitimi alan Türk pilotların 31 Temmuz'a kadar ayrılacakları ve program kapsamında yeni eğitim verilmeyeceğini bildirdi. Shanan 12 Haziran'da Brüksel'de F-35 alıcılarıyla yapılması planlanan toplantıya Türkiye'nin katılmayacağını açıkladı. Haziran ayında 20, Temmuz ve Kasım ayları arasında da 14 olmak üzere toplam 34 öğrenci pilotun Amerika'ya eğitim için gelmesi planlanıyordu. Rusya Askeri Politik Uzmanları Birliği üyesi, Doç. Oleg Glazunov, ABD, Erdoğan'a F-35 konusunda ültimatom vererek büyük hata yapıyor. Böylelikle Türkiye'yi daha da Rusya'yla işbirliğine itmiş oluyor" dedi.
YABANCI BANKALARA KOŞTU - Borsa İstanbul haftayı yabancıların banka sektöründeki yoğun talebiyle 93 bin 800 düzeyinde tamamladı. İşlem hacmi 5.5 milyar lirada kaldı. Bankacılık endeksi 6.30, Holdingler %4.03 değer kazandı.ABD'de açıklanan tarım dışı istihdam ve ortalama saatlik kazançlar verisinin beklentilerin altına kalması ABD Merkez Bankasının faizleri düşüreceği beklentilerinin arttırdı, pay piyasaları bu gelişmeden çok olumlu etkilendi. 91 bin 400 destek, 95 bin 300 ara direnç haline geldi. Yeni haftada küresel ekonominin son durumunu net bir şekilde gösterecek veriler açıklanacak. Türkiye'den başlayalım. Çarşamba günü Merkez Bankası Para Politikası Kurulunun faiz kararı var. Cuma günü beklenti anketi yayınlanacak. Euro bölgesinde Perşembe günü Nisan sanayi üretimi (-0.4) belli olacak. Çarşamba günü Avrupa Merkez Bankası Başkanı Draghi'nin konuşması izlenecek. ABD'de Mayıs ÜFE/TÜFE, reel kazançlar, perakende satışlar, sanayi üretimi, kapasite kullanım oranı istihdamdaki bozulmanın gerçek olup olmadığını gösterecek. Japonya'da birinci çeyrek GSYHİ'nin 0.5 artacağı öngörülüyor. Çin'de mayıs ayı yıllık ihracat, (-3.8); Mayıs TÜFE, sanayi üretimi yıllık (5.5), perakende satışlar (8.2) gelişmekte olan piyasaları hareketlendirecek.
DOLARA İSTİHDAM DARBESİ - Uluslararası Para Fonu IMF, ticaret anlaşmazlıklarının tırmanması yada mali piyasalarda ani darboğazın, ABD ekonomisinde azımsanamayacak bir risk yaratacağı konusunda Washington'u uyarırken Trump yönetiminin gümrük vergilerini arttırarak küresel ticari ilişkileri kontrol etme çabalarını da eleştirdi. Dünya Bankası'nın yayınladığı son raporda, bu yıl için küresel ekonomik büyüme beklentilerini düşürdü. Rapora göre, gelişmiş ülkeler arasında en büyük yavaşlama Avrupa ülkelerinde görülmesi dikkat çekti. Almanya Merkez Bankası (Bundesbank), Almanya için 2019 büyüme tahminini yüzde 1.6'dan yüzde 0.6'ya indirdi. Almanya'da Nisan ayında ihracat %3.7, ithalat %1.3 ve sanayi üretimi %1.9 daraldı. ABD tarafında yaşanan ticaret krizlerinin istihdam şokuna neden olduğunun ortaya çıkması doları zayıflattı. Parite 1.1270'den 1.1331 sente çıktı. Yeni haftada Meksika probleminin çözülmesiyle birlikte artan risk iştahına bağlı olarak 1.13 destek, 1.1350 direnç haline geldi. 14 Haziran Cuma günü ABD'de açıklanacak sanayi üretimi, perakende satışlar ve kapasite kullanım verileri tahminlerin gerisinde kalırsa 1.15 sent gündeme gelecek
TL'NİN GÖZÜ FAİZ KARARINDA - Döviz cephesinde Türk Lirası hafta boyunca pozitif ayrışmasını sürdürdü. 10 günlük TL rallisi kurdaki sınırlı artış S400 konusunda yaşanan son gelişmelerden kaynaklandı. Dolar 5.87 TL ile tavan yaptığı haftanın son işlem gününü 5.81 TL ile tamamladı. ABD'de istihdamda ortaya çıkan tablo karşısında dolar euro'ya karşı zayıfladı, ancak gelişen ülke paralarına göre güçlü kaldı. Merkez Bankası'nın net uluslar arası rezervleri 31 mayıs'ta bir önceki haftaya göre 1.4 milyar dolarlık artışla 28 milyar dolara dayandı. Uluslar arası kredi derecelendirme kuruluşu S&P, Türk Lirası'nın temel olarak değerinin altında olduğunu ve ülkenin ihracat sektörünü desteklemeye devam edeceğini belirtti. Yeni haftada TL'yi yakından ilgilendiren gelişme Para Politikası Kurulu'nun Çarşamba günkü faiz kararı olacak. Enflasyondaki gevşeme karşısında Haziran ayından itibaren sıkılaştırma hamlesinin hafifletileceği şeklinde bir ifade kullanılırsa Dolar/TL yeniden 6.00 TL'ye doğru hareketlenebilir. Teknik olarak 5.70 TL desteği kırılmadığı sürece geri çekilmeler sınırlı kalacak
ALTINA FAİZ DESTEĞİ - Altın fiyatlarındaki ataklar güçlendi. ABD-ÇİN ticaret görüşmelerinde teknoloji devi Huawei'ye karşı olan yaptırımlara karşılık olarak Rusya Devlet Başkanı Putin; ''Huawei'yi küresel piyasanın dışına itme çabaları var ve bazıları bunu teknolojik savaş olarak nitelendiriyor. ABD dolarının rolü yeniden değerlendirilmesi gerekiyor çünkü ABD doları, ABD'nin küresel ekonomide baskı aracı oluyor ifadeleriyle beraber küresel ekonomik ilişkilerin mevcut modeli şuan için olumsuz etkilerini göstermiş bulunmaktadır.'' sözleri küresel ekonomide yaşanan riskleri destekler nitelikteydi. ABD İran'da yeni yaptırımları devreye soktu. Ancak altındaki hızlı yükselişe istihdam rakamlarındaki bozulmaya bağlı olarak FED'in faiz indirim sürecinin güçlenmesi etkili oldu. Dolar endeksi 96.53 düzeyine indi. 10 yıllık ABD hazine bonolarında faizler 2.08'e geriledi. Ons haftayı 1340 dolarla tamamladı. Yeni haftada ABD'de büyüme hızını yakından ilgilendiren kritik veriler tahminlerin gerisinde kalırsa 1350 – 1360 dolar aralığı gündeme gelecek. Kapalıçarşı'da gram altının yeni haftada 250 – 255 TL aralığında hareket etmesi bekleniyor.