AK Parti ve MHP'nin, siyasi partilerin seçim ittifakına ilişkin düzenlemeyi içeren ortak kanun teklifi TBMM Başkanlığına sunuldu.

Ortak kanun teklifi, AK Parti Grup Başkanı ve İzmir Milletvekili Binali Yıldırım ile MHP Genel Başkanı ve Osmaniye Milletvekili Devlet Bahçeli'nin imzasını da taşıyor.

Ortak kanun teklifinin gerekçesinde, "Teklifle siyasi partilerin milletvekili seçimine ittifak yaparak girmelerine imkan veren düzenlemeler yapılmakta, siyasi partilerin seçimlerde ortak hareket etmelerine dair usul ve esaslara yer verilmektedir. Böylece ülkemizde uzun zamandır yapılmakta olan fiili ittifakların kanuni temelde yapılmasına imkan sağlanmaktadır." denildi.

TBMM Başkanlığına sunulan Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi'nin genel gerekçesinde, özgürlükçü ve çoğulcu demokratik rejimlerin özgür, eşit, serbest ve dürüst şekilde yapılan seçimlere dayandığı belirtildi.

Seçimlerin, demokratik düzenin başlıca meşruiyet kaynağı ve yönetimlerin halk tarafından benimsendiğinin göstergesi olduğu vurgulanan gerekçede, demokratik yönetimin temeli olan serbest seçim hakkının, her türlü etkiden uzak, hür iradeyle kullanılan oylarla bir anlam ve değer taşıdığına dikkati çekildi.

Kanun teklifinin gerekçesinde, "Anayasa'nın 67. maddesinde yer alan seçimlerin serbestliği ve gizli oy ilkeleri, seçimlerin güvenli ve huzurlu bir ortamda gerçekleştirilmesi ve seçmenin hiçbir etkiye ve baskıya maruz kalmadan hür iradesini sandığa yansıtabilmesidir. Bu konuda gösterilecek özen, demokratik rejimin geliştirilmesi için büyük önem taşımaktadır. Seçimlerin dürüstlük kurallarına uygun biçimde yapılmasını sağlamak devletin en önemli görevleri arasındadır." ifadesine yer verildi.

Gerekçede, bu görevin bir gereği olarak, seçimin güvenli ve tarafsız olmasını sağlayacak ilave tedbirlerin alınmasına ihtiyaç bulunduğu anlatılarak, bu kapsamda teklifle, 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkındaki Kanun'da ve diğer seçim kanunlarında bazı değişikliklerin yapılmasının öngörüldüğü aktarıldı.

Gerekçede, şu değerlendirilmelerde bulunuldu:

"Teklifle, seçim güvenliğinin sağlanmasında güçlük yaşanabilecek yerlerde, seçimlerin serbestliği ve gizli oy ilkeleri gereğince seçmenlerin hiçbir etki ve baskı altında kalmadan seçme haklarını kullanabilmeleri amacıyla, sandıkların seçim güvenliğinin tam olarak sağlanabileceği en yakın seçim bölgelerine taşınmasına, sandık bölgelerinin ve muhtarlık seçimleri hariç olmak üzere seçim bölgelerinin birleştirilmesine, birleştirilen seçim bölgeleri veya sandık bölgelerinde seçmen listelerinin karma şekilde düzenlenmesine Yüksek Seçim Kurulunca karar verilebilecektir."

Anayasa'nın 76. maddesinde yapılan değişiklikle, milletvekili seçilme yaşının 25'ten 18'e indirildiği hatırlatılan gerekçede, anayasal bir zorunluluk bulunmamakla birlikte, teklifle mahalli idare organlarına seçilme yaşının da 18'e indirildiği, böylece genç nüfusun yerel yönetimlerin karar alma organları ile idaresinde daha fazla temsil edilmesinin önünün açıldığı vurgulandı.

Teklifle, sandık kurulu başkanının iyi ün yapmış kişiler arasından belirlenmesi ve sandık kurulunun siyasi partiler tarafından bildirilenler dışındaki üyesinin ihtiyar meclisi ve ihtiyar heyeti üyeleri arasından belirlenmesi yerine, bu kişilerin ilçede ikamet eden kamu görevlileri arasından belirlenmesine yönelik değişiklik yapıldığı bildirildi.

Gerekçede, şu görüşlere yer verildi:

"Buna göre, ilçe seçim kurulu başkanı, mülki amirler tarafından yerleşim yeri esasına göre bildirilen kamu görevlileri arasından önce ad çekmek suretiyle ihtiyaç duyulan sandık kurulu başkanının iki katı sayıda kamu görevlisini tespit edecek, sonra bu kamu görevlileri arasından mani hali bulunmayanları sandık kurulu başkanı olarak belirleyecektir. Sandık kurulunun siyasi partiler tarafından bildirilenler dışındaki asıl ve yedek üyesi de aynı usulle belirlenecektir.

Halen mahalli idare organları seçimlerinde il genel meclisi üyeliği ve muhtarlık seçimleri ile belediye seçimlerinde oy pusulaları farklı zarflara konulmaktadır. Bu durum, seçmenlerce başka seçim türüne ait oy pusulalarının sehven farklı zarflara konulması veya zarfın atılacağı sandıkların karıştırılması gibi nedenlerle oyların geçersiz sayılmasına sebep olmaktadır. Bu itibarla uygulamada ortaya çıkan sorunların önüne geçilmesi amacıyla, mahalli idare organları seçimlerinde oy pusulalarının tamamının aynı zarfa konulmasına yönelik düzenleme yapılmaktadır."

Anayasa değişikliğiyle Cumhurbaşkanı ve milletvekili seçimlerinin aynı gün yapılmasının hükme bağlandığı hatırlatılan gerekçede, mahalli idare organları seçimlerinde yaşanan benzeri sorunların önüne geçilmesi amacıyla birlikte yapılan Cumhurbaşkanı ve milletvekili seçimlerinde de oy pusulalarının aynı zarfa konulmasının öngörüldüğü aktarıldı.

Gerekçede, mevcut düzenlemeye göre kolluk güçlerinin sandık çevresine sadece sandık kurulu başkanı veya üyelerden birinin çağrısı üzerine gelebildiğine işaret edilerek, "Teklifle, seçmenlerin şahsen yapacakları ihbar üzerine de kolluk güçlerinin sandık çevresine gelebilmeleri öngörülmektedir. Kolluk güçleri sandık kurulunun talimatına uymak zorunda oldukları gibi çağrı veya ihbar sebebi ortadan kalkınca sandık çevresinden ayrılacaklardır." ifadesi kullanıldı.

Kanun teklifinin gerekçesinde, şunlar kaydedildi:

"Teklifle Siyasi Partiler Kanunu ve seçim kanunlarında yer alan yasaklar kaldırılarak, siyasi partilerin milletvekili seçimine ittifak yaparak girmelerine imkan veren düzenlemeler yapılmakta, siyasi partilerin seçimlerde ortak hareket etmelerine dair usul ve esaslara yer verilmektedir. Böylece ülkemizde uzun zamandır yapılmakta olan fiili ittifakların kanuni temelde yapılmasına imkan sağlanmaktadır." 

Seçim ittifakı teklifi ortak basın toplantısı düzenlendi

"Milli Mutabakat Komisyonu"nun üyeleri Adalet Bakanı Abdulhamit Gül, Anayasa Komisyonu Başkanı ve AK Parti İstanbul Milletvekili Mustafa Şentop, AK Parti Genel Başkan Yardımcısı ve Parti Sözcüsü Mahir Ünalile MHP Genel Sekreter Yardımcısı ve Konya Milletvekili Mustafa Kalaycı, MHP İstanbul Milletvekili İsmail Faruk Aksu ve MHP Afyonkarahisar Milletvekili Mehmet Parsak, siyasi partilerin seçim ittifakına ilişkin ortak kanun teklifiyle ilgili Mecliste basın toplantısı düzenlediler.

Mustafa Şentop seçim kanunlarında değişiklik içeren kanun teklifini TBMM Başkanlığına verdiklerini belirterek, uzun zamandır devam eden bir çalışmanın tamamlanarak kamuoyunun bilgisine sunulduğunu söyledi.

Türkiye'nin 15 Temmuz darbe girişiminin ardından yeni bir perspektifle yoluna devam ettiğini kaydeden Şentop, bölgede ve dünyadaki değişimlerin, risklerin, tehditlerin ülkeyi yeni bir siyasi duruş ortaya koyma mecburiyetiyle karşı karşıya bıraktığını anlattı.

Şentop, 16 Nisan'da milletin kararıyla Türkiye'nin yeni bir hükümet sistemi benimsediğini ifade ederek, "Bu hükümet sistemi değişikliğinin zorunlu sonucu olarak, Türkiye'nin önünde açmış olduğu bir alan olarak da kanunlarda değişiklikler yapmak gerekti. Bu çerçevede yola çıkıldı." diye konuştu. 

Teklife ilişkin bilgi veren Şentop, "Temel hedefimiz anayasa değişikliğinin gerekli kıldığı uyum kanunlarını, büyük reformu gerçekleştirecek düzenlemeleri yapmak. Bunun ilk adımı, zaman bakımından da önceliği olan seçim kanunları. Özellikle yerel seçimlerle ilgili düzenlemeleri yapmak üzere çalışmalara başlamıştık. Onun içinde seçim ittifakıyla ilgili düzenlemeler de var. Onları da gerçekleştirmiş olduk." şeklinde konuştu.

Metnin tümünün seçim ittifakıyla ilgili maddelerden oluşmadığına dikkati çeken Şentop, anayasa değişikliğinin zorunlu kıldığı düzenlemeler, daha önceki tecrübelere dayalı olarak ortaya çıkan gereklilikler ile seçim güvenliğine ilişkin hükümlerin de teklifte yer aldığını kaydetti. 

Oy pusulasındaki uygulama

Mustafa Şentop, oy pusulasındaki uygulamayı ise şu şekilde anlattı:

"Oy pusulasında ittifak yapan partiler, iki parti, üç parti kaç parti olursa olsun, ittifak yapan partiler yan yana konulacak. Bu partilerin bulunduğu kaç sütun ise o genişlikte olacak ve üzerinde de ittifak ile ilgili bir ifade, ittifakın unvanı bulunacak. Herkes kendi istediği partiye oyunu verecek, büyük çoğunluktaki seçmen böyle oy kullanacaktır. Ancak ittifak içinde iki partiye de ayrı ayrı mühür basanlar olabilir, ittifakın unvanı üzerine basanlar olabilir, hangi partiye verildiği belli olmayan oylar olabilir. Bunlara da biz 'İttifakın ortak oyları' dedik. Dolayısıyla çok az da olsa böyle bir ihtimal vardır. Bunların siyasi partilere dağılımıyla ilgili de bir formül var, siyasi partilerin tek tek aldıkları oylar ve bu oyların bir oranı var. Bu orana göre ittifakın ortak oyları siyasi partilere dağıtılacak."

"Biz millet ne diyor, ona bakıyoruz"

MHP Genel Sekreter Yardımcısı ve Konya Milletvekili Mustafa Kalaycı da AK Parti ile MHP milletvekillerinden oluşan "Milli Mutabakat Komisyonu" çalışmaları süresince kendilerine destek, teklife de tam mutabakat ile onay veren Cumhurbaşkanı Erdoğan'a, Başbakan Yıldırım'a ve MHP Genel Başkanı Bahçeli'ye teşekkür etti. 

Milletin 16 Nisan referandumu ile yeni bir sistemi onayladığını anımsatan Kalaycı, "MHP olarak cumhurbaşkanlığı ve milletvekilleri seçimlerinde AK Parti ile beraber hareket ederek, cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin kökleşmesine katkı sunmayı hedefliyoruz. Amacımız Türkiye'nin birlik ve dirliğini korumak, beka ve istiklalini yaşatmaktır." değerlendirmesinde bulundu. 

Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin Türk milletinin tercih ve takdiri olduğunun altını çizen Kalaycı, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Biz millet ne diyor, ona bakıyoruz. Milletimizin beklentilerine kulak veriyoruz. 15 Temmuz'da oluşan milli birlikteliğin, 7 Ağustos Yenikapı ruhu, 16 Nisan halk oylaması şuuruyla 2019 seçimlerine taşınmasını ve temellenmesini arzuluyoruz. Milli mutabakat komisyonu olarak görevimiz, cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin bütün kurum ve kurallarıyla tesisi ve sistemin sağlıklı işler hale getirilmesi için gerekli uyum yasalarının hazırlanması ve seçim ittifakıyla ilgili hukuki zeminin oluşturulmasıdır. Komisyon olarak hazırladığımız 26 maddelik ilk kanun teklifinde seçim ittifakı, seçim güvenliği ve mahalli idareler seçimlerine yönelik düzenlemeler yer almıştır. Teklifle Türk siyasi hayatında demokratikleşme yönünde önemli bir adım atılmaktadır." 

Kalaycı, teklifle siyasi partiler ve seçim kanunlarında, siyasi partilerin ittifak yaparak seçime katılabilmelerinin yasal alt yapısının oluşturulduğunu ifade etti. 

İttifak yaparak seçime katılma kararı alan siyasi partilerin, seçim takviminin başlamasından itibaren en geç 7 gün içinde ittifak protokolü ile Yüksek Seçim Kuruluna başvurmalarının gerektiğini aktaran Kalaycı, "İttifak yapan siyasi partiler kuraya, ittifak olarak girecek ve oy pusulasında ittifak unvanı altında kendi aday listeleri ile yan yana yer alacaktır. Bu partilerin ittifak içindeki sıraları da yine kura ile belirlenecektir." diye konuştu.

Kalaycı, seçim barajının uygulanmasında ve milletvekili sayısının hesaplanmasında ittifak yapan siyasi partilerin aldıkları geçerli oyların toplamının dikkate alınacağını anlattı.

Mühürsüz oy pusulası ile ilgili ise Kalaycı, "YSK filigranlı ve amblemli zarflar ve oy pusuları sandık kurulunun ihmali nedeniyle mühürlenmediği anlaşılırsa ve bunlar filigranlıysa bunların geçerli sayılacağı ön görüldü." dedi.