Bölgesel yönetim referandum ısrarını sürdürüyor. Referandumun gerçekleşmesi halinde Türkiye hangi adımları atacak? Taha Dağlı değerlendirdi.

BARZANİ'YE SON UYARIDA HANGİ MESAJLAR VERİLDİ?

MGK toplandı referanduma karşı kesin ve net bir dille karar alındı. Meclisten tezkere geçiriliyor. Bununla birlikte geçtiğimiz haftadan itibaren sınırda askeri hareketlilik vardı, asker sınırda tatbikat yaptı ve ayrıca geçen hafta Kuzey Irak'ta terör örgütüne yönelik TSK'nın çok başarılı hava operasyonları gerçekleştirildi.

TÜRKİYE GEREKEN CAYDIRICI ÖNLEMLERİ ALDI MI?

25 Eylül'e giden süreçte Türkiye, Barzani'nin referandumu iptal etmesi için kademeli uyarılar yaptı. Sözlü olarak yapılan uyarıların yanı sıra caydırıcı anlamda askerlerimizin sınır tatbikatları ve terör örgütüne yönelik hava operasyonları gerçekleştirildi. MGK, Bakanlar kurulu ve meclisteki tezkere oturumu ise bu saatten sonra geri adım atılmaması halinde daha sert tedbirlerin hayata geçirileceğinin göstergesi.

25 EYLÜL SONRASI TÜRKİYE HANGİ ADIMLARI ATACAK?

Uluslararası anlaşmalardan doğan haklar var. Bununla birlikte Kuzey Irak'ın dünyaya açılan tek kapısı Türkiye diyebiliriz. Çünkü Suriye, İran ve Bağdat'la yaşadıkları sorunları bizimle yaşamadılar. Referandum ısrarı sürerse Barzani, Türkiye sınırıyla da krize girebilir.

MUSUL VE KERKÜK'E GİREBİLİR MİYİZ?

Lozan'daki Kerkük-Musul meselesi üzerindeki soru işaretleri 1926 Ankara anlaşmasında ortadan kaldırılmış. Sınırların değiştirilmesi, Kuzey Irak'ta bir devlet kurulması halinde Türkiye'nin Musul ve Kerkük'ü denetim altına alma hakkı bulunuyor. Türkiye'nin elinde böyle bir tasarruf var ve bunu kullanabilir. 

MUSUL VE KERKÜK'TE HANGİ HAKLARIMIZ VAR?

Gerek Lozan gerekse Ankara anlaşmasında belirtilen maddelerde Türkiye'nin sınırları konusunda doğan hakları var. Yani karşı taraf sınır konusunda hiçbir değişiklik yapamaz, yaptığı takdirde anlaşma bozulur ve Türkiye'nin müdahale hakkı doğar. Bu hem terör örgütleri konusunda sınır güvenliğimiz adına hem de bölgedeki Türkmen nüfus bakımından bizi yakından ilgilendiren bir konudur.

SINIR KONUSUNDA HANGİ YAPTIRIMLAR UYGULANABİLİR?

Kuzey Irak petrolünün çıkışı Türkiye üzerinden yapılıyor. Türkiye'nin Barzani yönetimine karşı Habur'u kapatması gündeme gelebilir.

HABUR'U KAPATMAK IRAK'LA TİCARETİ ENGELLER Mİ?

Türkiye Kuzey Irak'a Habur'u kapatır. Bunu yaparsa bazı Kürtler Türkiye'nin Irak sınırını tamamen kapatmış olacağını iddia ediyor. Ama öyle değil. Çünkü Türkiye Ovaköy sınırından Irak'la irtibatını devam ettirebilir. Yani Habur yaptırımının devreye girmesi halinde Türkiye için alternatif var.

HAVA SAHASI?

Kuzey Irak'ın kara sınırında Türkiye'ye olan bağımlılığı hava sahası için de geçerli. Erbil'den kalkan uçaklar Türkiye üzerinden Avrupa'ya gidiyor.

TÜRKİYE PKK KONUSUNDA NE YAPAR?

Türkiye sınır güvenliğinde Suriye'de neler yapıyorsa ki PYD ve DAEŞ terör örgütlerine yönelik Suriye içerisinde bir mücadele söz konusu, bunun benzerini Irak'ta da yapıyor ve bunu daha da genişletme hakkına sahip. Türkiye, özellikle 2016 Ekim ayında başlayan Musul operasyonundan itibaren bölgedeki askeri nüfusunu korudu ve PKK'ya karşı Kandil'e yönelik hava operasyonlarını devam ettirdi bununla birlikte Kuzey Irak'ta Sincar'da PKK var, buraya yönelik de hamle yapma hakkına sahip. Genel anlamda Suriye'de Fırat Kalkanı harekatının benzeri askeri anlamda Kuzey Irak'ta da yapılabilir diyebiliriz.

TÜRKİYE İÇİN REFERANDUMUN ERTELENMESİ YETERLİ Mİ?

ABD ile Türkiye arasındaki en büyük ayrılık referandumun ertelenmesi ile iptali arasındaki farktan kaynaklanıyor. Türkiye referandumun ertelenmesini değil iptal edilmesini ve bir daha gündeme getirilmemesi gerektiğini vurguluyor. ABD ise "şu an değil sonra yapın" diyerek ertelenmesini istiyor. Referandum iptal edilmezse, sadece erteleme kararı çıkarsa Türkiye, söz konusu caydırıcı tedbirlerine devam edecektir.