Suudi Arabistan'da veliaht değişti. Kral Selman oğlu Muhammed Bin Selman'ı birinci veliaht yaptı. Peki bu karar ne anlama geliyor? Tam da Körfez krizinin devam ettiği günlerde Suudi Arabistan Kralı neden böyle bir hamle yaptı, Sabah.com.tr yazarı Taha Dağlı bu konuda merak edilen soruları yanıtladı.

VELİAHT KARARININ ARKASINDA KİM VAR?

Suudi Arabistan'daki veliaht değişiminin arkasında ABD ve Birleşik Arap Emirlikleri etkisi olduğunu düşünüyorum.

YENİ VELİAHT'IN ABD VE BAE TEMASLARI NELERDİ?

14 Mart'ta Kral Selman'ın oğlu Muhammed bin Selman ABD'de, Beyaz Saray'da başkan Donald Trump ile görüştü. O temasın aracılarının Birleşik Arap Emirlikleri veliaht prensi Muhammed bin Zeyd ile Trump'ın damadı ve aynı zamanda Ortadoğu danışmanı olan Kushner'in olduğu söylenir. İddiaya göre ABD, Birleşik Arap Emirlikleri aracılığıyla Suudi Arabistan Kralı Selman'ın oğluna veliaht olması yönünde destek verir, bu desteğin karşılığında da prens Selman'dan babasının Ortadoğu politikalarına etki etmesi istenir.

VELİHAT'IN ABD ZİYARETİNDEN SONRA NELER OLDU?

Mayıs ayında Trump'ın Riyad ziyareti ve ardından da Katar'a yönelik abluka kararı alındı.

Bu hamlelerin birbirleriyle bağlantılı olduğunu düşünüyorum. Suudi Arabistan birden bire Hamas ve İhvan konusunda da yeniden eski sert tavrına dönüş yaptı ve Katar konusunda çok net tavırla bir abluka uygulamaya başladı.

KRAL SELMAN BU POLİTİKALARI GÜDEN BİRİ DEĞİL MİYDİ?

Kral Selman 2015 Ocak ayında tahta çıktı. Gelir gelmez de ölen abisinin aksine Türkiye ile yeniden ilişkiler kurmaya başladı. Ama bugün farklı yönlendirmelerle farklı bir rota takip ediyor. Bunda da oğlunun da içinde bulunduğu taht kavgasının olduğu söyleniyor.

VELİAHT DEĞİŞİKLİĞİ ÇOK SIK YAPILIR MI?

Kral Selman 2015'te tahta çıktığında bir saray darbesiyle karşı karşıyaydı ve olağanüstü yetkiler kullanarak, Yemen krizini de gerekçe göstererek, veliaht değişikliğine gitmiş, kendisine yönelik saray içindeki tehlikeyi bertaraf etmişti. İkinci kez yapılması ise sık görülen bir durum değil.

AZLEDİLEN VELİAHT KİMDİ?

Kral Selman göreve geldiğinde yeğeni Muhammed bin Nayef'i birinci veliaht yapmıştı aynı zamanda İçişleri Bakanıydı, oğlu Muhammed bin Selman'ı da Savunma bakanı ve ikinci veliaht yapmıştı.

Nayef eğitimini ABD'nin Oregon Eyaleti'ndeki Portland kentinde bulunan Lewis & Clark College'da aldı. Ülkesinin İçişleri Bakanlığı'nda babasının pozisyonunu almadan önce 1980'lerin sonlarında FBI'da eğitim gördü. Aynı zamanda Scotland Yard'da anti-terörizm dersleri aldı. 11 Eylül saldırısı öncesi Nayef, ABD'nin resmi makamlarıyla terörizmle savaş konusunda güçlü ilişkiler geliştirmişti.

Nayef'e İstihbarat konusundaki tecrübeleri ve Suudi Arabistan iç güvenliği konusundaki çalışmaları sebebiyle "terörle mücadele prensi" deniyor. Nayef ayrıca, El Kaide karşıtlığı ve Amerikan yanlısı politikalarıyla biliniyor. Bu sebeple CIA, Nayef'i El Kaide'yi yenmenin anahtarı olarak görüyordu.

Nayef'in 2003-2007 yılları arasında El Kaide'ye ağır darbe vurması sonucunda, El Kaide güvenlik merkezlerine, yabancı yerleşim birimlerine ve hükümet binalarına saldırılar düzenleyerek onlarca güvenlik görevlisini ve yabancıyı öldürdü.

2009 yılında Nayef, kendisini eski bir muharip olarak tasvir eden El-Kaide üyesi Abdallah Asiri ile bir araya gelmeyi kabul etti. Bunun üzerine El-Kaide tarafından kendisine düzenlenen suikast girişiminden de sağ kurtuldu.

Nayef'in Türkiye ve Katar'la arası iyiydi, bugün görevden alındı. Onun 2015'te Kral Selman'la göreve gelmesiyle birlikte Suudi Arabistan'ın bölgede Türkiye ve Katar'la yakınlaşma süreci de başlamıştı.

KRAL SELMAN İLK YILINDA İHVAN VE HAMAS'A KARŞI NASILDI?

2015'le birlikte Suudi Arabistan hem Türkiye-Katar hem de İhvan ve Hamas'la yakın temasa geçti. Buna karşın Mısır'daki darbe yönetimine karşı az da olsa mesafe koymaya çalıştı. Ancak bugün gelinen noktada BAE etkisiyle hareket edince Suudi Arabistan, Katar'ı hedef tahtasına oturttu, İhvan ve Hamas'ı da terörist ilan etti.

VELİAHT MUHAMMED BİN SELMAN İLE TÜRKİYE'NİN ARASI NASIL?

Kral Selman başa gelince oğlu Savunma Bakanı olmuştu. İlk önemli icraatlar ise Türkiye ile 2013'te askıya alınan askeri anlaşmaların tesisi olmuştu, bu konuda da Savunma Bakanı Muhammed bin Selman'ın Ankara temasları yaşanmıştı. Babası gibi Türkiye ilişkilerine önem veren bir isimdi.

KATAR KRİZİ DEVAM EDER Mİ?

Veliaht değişikliği gösteriyor ki, ABD ve BAE Muhammed Bin Selman'a Katar krizi, silah anlaşmaları, bölgesel politikaların değiştirilmesi nedeniyle bir mükafat veriyor. Bu da gösteriyor ki bundan sonra Suudi Arabistan, BAE'nin etkisi doğrultusunda harekete edebilir. Bu hem Katar krizini devam ettirir hem de krizi derinleştirip, bölgeye yayabilir. Bunun içerisine Suriye ve Filistin meselelerini de katmak gerek. Çünkü BAE Muhammed Dahlan etkisiyle Suudi Arabistan'ı İhvan ve Hamas'ın üzerine salıyor, bu hem Suriye'yi hem de Filistin'i olumsuz etkileyebilir.