• Toronto’daki Ankara Kitaplığı Başkanı Birol Uzunmehmetoğlu, 2 yıl süren araştırmasında, 100 yıl önce yaşanan Çanakkale Savaşları’nın Kanada’da bıraktığı izleri ortaya çıkardı.

TORONTO

Kanada’nın, bilinenin aksine Çanakkale Savaşları sırasında önemli görevler üstlendiği ortaya çıktı. Merkezi Toronto’da olan Ankara Kitaplığı Başkanı Araştırmacı Birol Uzunmehmetoğlu, 2 yıl süren ve Çanakkale Savaşları’nın Kanada’da Bıraktığı İzler ismini verdiği araştırmasının sonuçlarını AA ile paylaştı. Araştırması boyunca Kanada, İngiltere, Avustralya ve Yeni Zelanda arşivlerini taradığını anlatan Uzunmehmetoğlu, ‘’Ankara Kitaplığı, kâr amacı gütmeyen bir kuruluş olarak 2000 yılında Toronto’da kuruldu. Türkiye’den ve Kanada’daki Türk toplumundan kitap bağışları ile bugün 6 binin üzerinde kitaba sahip bir kütüphane haline geldi. Halka açık olan kitaplığımızdan, okumayı seven herkes kayıt yaptırarak kitap alabilir. Ankara Kitaplığı, araştırmacılara da yardımcı olmaktadır. Ben bu araştırmayı, Akif’in dediği gibi tarihe sığmayan şehitlerimizin aziz hatıralarına bir saygı için gerçekleştirdim. Gerçekten de, tarihe sığmayan bu destanın izlerini, bugün bile dünyanın dört bir tarafından görmemiz mümkün’’ dedi.

-Hububat sıkıntısına çare Kanada

Boğazların kapanmasının, Rusya’nın o dönemde dış ticaretinin dörtte birini gerçekleştirdiği Karadeniz limanlarını iş yapamaz hale getirdiğini söyleyen Birol Uzunmehmetoğlu, ‘’boğazlar açılırsa, Rus hububatı tekrar dünya piyasalarındaki yerini alacaktı. Baltık Denizi de Almanların kontrolu altında idi ve Rus tahılı dünya piyasalarından çekildi.  O dönemde İngiltere, Rusya’dan yılda 200 milyon çuvaldan fazla buğday alıyor ve bu buğdayin çoğunluğunu bir cesit barut olan kordit yapımında kullanmak üzere işliyordu. İngiltere hububat açığını kapatmak için yüzünü Kanada’ya cevirdi ve Kanada’nın tarım alanlar Birinci Dünya Savaşı boyunca yüzde 50,  hububat ticareti de yüzde 45 oranında arttı’’ şeklinde konuştu. İngiltere ve müttefiklerinin boğazlar konusundaki bir başka emellerinin de, Rusya’ya silah yardımı sağlamak olduğunu kaydeden Birol Uzunmehmetoğlu, ‘’bu yolla Almanlara karşı yaptıklar savaşta öne geçeceklerdi. Silahlar ise, boğazlar yoluyla Rusya’ya ulaştırılacaktı. İngilizler, boğazları geçip İstanbul’u alacaklarından o kadar emindiler ki, ceplerinde İstanbul’da kullanılmak üzere özel basılmış paralar bile vardı’’ diye konuştu.

-‘Kanada askerlerinin çoğu İngiliz ünforması giyiyordu’’

Kanada’nın, Çanakkale’deki rolünün aslında bilinenden fazla olduğuna işaret eden Araştırmacı Uzunmehmetoğlu, ‘’işgal kuvvetleri Çanakkale’ye asker sevkiyatı için İngiliz ve Kanada bandıralı transatlantikleri kullandılar. Bunlardan Kanada bandralı Royal Edward gemisi, Gelibolu’ya asker getirirken bir Alman denizaltısı tarafından vurularak batırıldı. Çanakkale’ye daha fazla asker yollamaya hazırlanan Kanada, bu haber üzerine kararından vazgeçti. Ancak iki ayrı Kanada gemisi, Gelibolu’ya asker taşımaya devam etti’’ dedi.

-Midilli Adası’na 5 hastane

Kanada’nın, Çanakkale’de uygun bir mevkiye kurulmak üzere 5 adet hastaneyi tüm personeli ile yolladığını anlatan Birol Uzunmehmetoğlu, ‘’ancak Çanakkale’nin geçilemeyeceğini anlayınca, en yakın yer olarak Midilli Adası’na çıkıyorlar. Bu hastaneler, savaşlar boyunca 1500 Kanadalı personeli ile birlikte görev yapmıştır’’ diye konuştu.

-Türkiye’den giden Ermeniler, Kanada Ordusu’na gönüllü yazıldı

Araştırmasında rastladığı en ilginç belgelerden birinin, Türkiye’den Kanada’ya göçen Ermenilerin, Kanada Ordusu’na Çanakkale için gönüllü yazılmaları olduğunu ifade eden Birol Uzunmehmetoğlu, ‘’o dönemde Türkiye doğumlu olup da, Kanada Ordusu’na katılan ve Çanakkale’de savaşan askerler var. Bunların tamamının, o tarihlerde Türkiye’den Kanada’ya göçen Ermeniler olduğunu tahmin ediyorum’’ dedi.     Kanada’nın Alberta, Bristish Colombia, Ontario, Newfoundland-Labrador ve Quebec gibi eyaletlerinin bazı bölgelerinde, Ottoman, Gallipoli, Dardanelles, Turks veya Bosphorus gibi kasaba, cadde ya da sokak isimlerinin bulunduğunu kaydeden Birol Uzunmehmetoğlu, araştırmasının yakında kitap olarak yayınlanacağını sözlerine ekledi.