Türkiye, 18 maddelik yeni anayasa değişikliğini oylamak için yedinci kez halk oylamasına gidecek. 

Türkiye'de anayasa değişiklikleri için bugüne kadar 6 kez halk oylamasına gidildi. Kamuoyunda "referandum" olarak da ifade edilen 1961, 1982, 1987, 2007 ve 2010 yıllarındaki halk oylamalarında, sandıktan "evet" sonucu çıkarken, 1988'deki halk oylamasında vatandaşların tercihi ise "hayır" oldu.

"Cumhurbaşkanlığı sistemi"ni getiren 18 maddelik yeni anayasa değişikliğini oylamak için 16 Nisan'da yedinci kez halk oylamasına gidilecek. Halk oylamasında yurt içinde 55 milyon 319 bin 222 seçmen, 167 bin 140 sandıkta oy kullanacak, cezaevlerinde 461 sandık kurulacak.

Seçmen bilgi kağıdı gelmeyen vatandaşlar da oy kullanabilecek. Kağıdı bulunmayıp kütüğe kayıtlı olanlar, ibraz edecekleri kimlik belgeleriyle (nüfus kağıdı, resmi daireler veya iktisadi devlet teşekküllerince verilen soğuk damgalı kimlik kartı, pasaport, ehliyet, evlenme cüzdanı) oy verebilecek.

Üzerinde T.C. kimlik numarası olmayan bir kimlik belgesi ibraz eden seçmenin oy kullanabilmesi için bu belgelerin yanında seçmen bilgi kağıdı veya T.C. kimliğini ispata elverişli belgeyi ibraz etmesi gerekecek.

Seçmenler, YSK'nın ''www.ysk.gov.tr'' internet sitesinden de hangi sandıkta oy kullanacaklarını öğrenebilecek.

Halk oylamasında, "Türkiye Cumhuriyeti Yüksek Seçim Kurulu" filigranlı sarı renkli zarflar ve beyaz renk üstünde "Evet", kahverengi renk üstünde "Hayır" ibareleri bulunan iki ayrı renkten oluşan birleşik oy pusulaları ile "tercih" mührü kullanılacak.

Oy verme saatleri

Seçmenler, Adıyaman, Ağrı, Artvin, Bingöl, Bitlis, Diyarbakır, Elazığ, Erzincan, Erzurum, Gaziantep, Giresun, Gümüşhane, Hakkari, Kars, Malatya, Kahramanmaraş, Mardin, Muş, Ordu, Rize, Siirt, Sivas, Trabzon, Tunceli, Şanlıurfa, Van, Bayburt, Batman, Şırnak, Ardahan, Iğdır ve Kilis'te 07.00-16.00, diğer illerde ise 08.00-17.00 saatlerinde sandık başına gidecek.

Oy kullanmanın bitiş saatine gelindiği halde sandık başında oylarını vermek üzere bekleyen seçmenler, başkan tarafından sayıldıktan sonra sırayla oylarını kullanabilecek.

Sandık kurullarına 10 siyasi parti üye verebilecek

Anayasa değişikliğinin halkoyuna sunulmasına ilişkin işlemlerde bulunabilecek ve ayrıca Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun'un 23. maddesi gereğince sandık kurullarına üye verebilecek siyasi partiler de belirlendi.

Buna göre, AK Parti, CHP, HDP ve MHP'nin yanı sıra ANAVATAN, Bağımsız Türkiye Partisi, Büyük Birlik Partisi, Hür Dava Partisi, Saadet Partisi ve Vatan Partisi, halk oylamasına ilişkin işlemlerde bulunabilecek ve sandık kurullarına üye verebilecek.

Propaganda serbestliği ve bazı seçim yasakları

Yüksek Seçim Kurulunun (YSK) hazırladığı seçim takvimi kapsamında, yapılacak halk oylaması için propaganda serbestliği ve bir kısım seçim yasakları 9 Nisan'da başladı. Buna göre, propaganda serbestliği, bugün saat 18.00'de sona erecek.

Siyasi partiler, radyo ve televizyon kanalları ile yazılı, sözlü ve görsel basında yapacakları propagandalarda, Türkçenin yanı sıra farklı dil ve lehçeler de kullanabilecek.

Oy verme gününden önceki 24 saate kadar siyasi partiler, radyo ve televizyonlarda birlikte veya ayrı ayrı açık oturum, röportaj ve panel gibi programlara katılarak görüşlerini açıklayabilecek.

Siyasi partilerin açık veya kapalı yer toplantılarına ilişkin radyo ve televizyonlarda canlı yayın yapılabilecek. Halk oylaması sürecinde özel tanıtıcı programlar (Ulusa Sesleniş, Millete Hizmet Yolunda ve benzeri konuşmalar), banttan veya canlı yayınlanamayacak.

Siyasi partiler, propaganda süresinin sona ermesine kadar, yazılı basında ilan ve reklam yoluyla veya internet sitesi açarak sözlü, yazılı veya görüntülü propaganda yapabilecek.

Vatandaşların elektronik posta adreslerine, taşınabilir veya sabit telefonlarına sesli, görüntülü veya yazılı mesaj gönderilemeyecek ancak siyasi partiler, kendi üyelerine sesli, görüntülü veya yazılı mesajları her zaman gönderebilecek.

Oy verme gününden önceki 10 günlük sürede yazılı, sözlü ve görsel basın ve yayın araçları ile kamuoyu araştırmaları, anketler, tahminler, bilgi ve iletişim telefonları yoluyla mini referandum gibi adlarla vatandaşların oylarını etkileyecek biçimde yayın ve herhangi bir surette dağıtım yapılamayacak. Bu sürenin dışında yapılacak yayınların, tarafsızlık, gerçeklik ve doğruluk ilkelerine uygun olması, kamuoyu araştırmaları ve anketlerin yayınlanması sırasında araştırmanın hangi kuruluş tarafından yapıldığı, denek sayısı ve araştırmanın kim tarafından finanse edildiğinin açıklanması zorunlu olacak.

Seçim günü yasakları

Oy verme günü saat 06.00'dan 24.00'e kadar alkollü içki satılamayacak, içkili ve umumi yerlerde alkollü içki verilmesi ve içilmesi yasak olacak, eğlence yerleri oy verme süresince kapalı kalacak, eğlence yeri niteliğindeki lokantalarda yalnızca yemek verilebilecek.

Emniyet ve asayişi korumakla görevli olanlardan başka kimse silah taşıyamayacak. Radyolar ve her türlü yayın organlarınca saat 18.00'e kadar seçim ve seçim sonuçlarıyla ilgili haber, tahmin ve yorum yapılamayacak. Radyolarda ve her türlü yayın organlarında 18.00-21.00 saatleri arasında ancak YSK tarafından seçim ile ilgili verilecek haber ve tebliğler yayınlanabilecek.

Bütün yayınlar saat 21.00'den sonra serbest olacak ancak YSK tarafından gerek görülmesi halinde saat 21.00'den önce de yayınların serbest bırakılmasına karar verilebilecek.

Neyi oylayacağız?

Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemini içeren 18 maddelik Türkiye Cumhuriyeti Anayasasında Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun'a göre, milletvekili sayısı 550'den 600'e çıkarılacak, milletvekili seçilebilme yaşı 25'ten 18'e indirilecek.

TBMM ve cumhurbaşkanı seçimleri 5 yılda bir aynı gün yapılacak. Cumhurbaşkanı seçilen kişinin partisiyle ilişiği kesilmeyecek.

Cumhurbaşkanlığına, siyasi parti grupları, en son yapılan genel seçimlerde toplam geçerli oyların tek başına veya birlikte en az yüzde 5'ini alan partiler ile en az 100 bin seçmen tarafından aday gösterebilecek.

Cumhurbaşkanı hakkında, bir suç işlediği iddiasıyla TBMM üye tam sayısının salt çoğunluğunun vereceği önergeyle soruşturma açılması istenebilecek.

Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar, cumhurbaşkanı tarafından atanacak ve görevden alınacak. Bakanlıkların kurulması, kaldırılması, görevleri ve yetkileri, teşkilat yapısı ile merkez ve taşra teşkilatlarının kurulması, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile düzenlenecek.

TBMM, üye tam sayısının 5'te 3 çoğunluğu ile seçimlerin yenilenmesine karar verebilecek. TBMM genel seçimi ile cumhurbaşkanı seçimi birlikte gerçekleştirilecek.

Cumhurbaşkanının, seçimlerin yenilenmesine karar vermesi halinde TBMM genel seçimi ile cumhurbaşkanı seçimi birlikte yapılacak. Cumhurbaşkanının ikinci döneminde Meclis, seçimlerin yenilenmesine karar verirse cumhurbaşkanı bir kez daha aday olabilecek. Anayasa Mahkemesinin üye sayısı 17'den 15'e düşürülecek.

TBMM'nin bir sonraki seçimi ve cumhurbaşkanı seçimi, 3 Kasım 2019'da birlikte yapılacak.

Türkiye tarihi halk oylamasına hazır

 

Türkiye, cumhurbaşkanlığı hükümet sistemini içeren anayasa değişikliği halk oylaması için sandık başına gidecek. Halk oylaması için yaklaşık bir aydır sürdürülen yoğun kampanyalarda, siyasi parti ve STK'lar "evet" ve "hayır" yönündeki görüşlerini gazete ilanları ve TV spotları ile meydanlarda da yan yana stantlar aracılığıyla kamuoyuna ulaştırdı.

Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemini içeren 18 maddelik anayasa değişikliği paketinin TBMM Genel Kurulunda kabul edilerek, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından halk oylamasına götürülmek üzere, Başbakanlığa gönderilmesinin ardından, kampanya süreci de başladı.

Bu süreçte AK Parti, MHP ve BBP "evet" propagandası yaparken, CHP, HDP, Saadet Partisi ve eski bazı MHP'liler "hayır" cephesinde yer aldı.

Yaklaşık bir aydır süren kampanya kapsamında, Cumhurbaşkanı Erdoğan ve AK Parti Genel Başkanı ve Başbakan Binali Yıldırım ile MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli mitinglerde vatandaşa hitap ederken, CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu çeşitli illerde salon toplantılarında vatandaşlarla buluşmayı tercih etti.

Kampanya dönemi boyunca 51 ile giden Başbakan Yıldırım, ilk mitingini Kahramankazan'da, son mitingini ise İstanbul'da yaptı. CHP Genel Başkanı Kılıçdaroğlu da kampanya kapsamında, 40'ın üzerinde ili ziyaret etti. MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli seçim kampanyasını 10'un üzerindeki ilde yaptığı mitinglerle sürdürdü.

Liderler, mitinglerin yanı sıra televizyon ve radyoların canlı yayınlarına katılarak, geniş kitlelere ulaşırken, kendi sosyal medya hesaplarını da yoğun olarak kullandı.

Parti genel başkanlarının miting programları dışında AK Parti, CHP, MHP ve HDP milletvekilleri de seçim bölgelerinde yoğun şekilde kampanya yürüttü. Milletvekilleri ilçe ilçe, köy köy gezerek, esnaf ve ev ziyaretleriyle vatandaşa ulaştı.

Karşılıklı çadır ziyaretleri yapıldı

Kampanya sürecinde ilginç anlar da yaşandı. "Evet Plaftormu"nun vatandaş buluşmalarına katılan Cumhurbaşkanı Erdoğan, İstanbul Sarıyer'de "hayır" standını ziyaret ederken, Kemal Kılıçdaroğlu da Erdoğan'ın jestine, Gaziantep'te "evet" çadırını ziyaret ederek, karşılık verdi.

Yoğun bir tempoda geçen kampanya sürecinde sokak ve caddelerde asılan "evet" ve "hayır" afiş ve pankartları renkli görüntüler oluşturdu.

Birçok ilde "evet" ve "hayır" kampanyalarını yürütenler aynı meydanı paylaşarak, demokratik koşullarda vatandaşları ikna etmeye çalıştı.

Her iki tercihe sahip vatandaşların mitinglerdeki kol kola görüntüleri başta sosyal medya olmak üzere, basında geniş yer buldu.

Farklı görüşlere sahip seçmenler arasında kampanyanın güvenliğine gölge düşürecek olayların yaşanmadığı süreç, asayiş bakımından sakin geçti.

Çok seslilik gazete ve TV'lere yansıdı

Kampanyanın çok sesliliği gazete ve TV'lere de yansıdı.

Farklı görüşlere sahip yayın kuruluşları kampanya sürecinde "evet" ya da "hayır" yönündeki haberlerle, STK'lar ise gazete ve TV'ler aracılığıyla kamuoyuna ulaştı.

Bazı gazeteler ve TV'ler "evet" bazıları "hayır" kampanyasına açık destek verirken STK'lar gazetelere ilan vererek ve TV'ler için spotlar hazırlatarak, görüşlerini kamuoyuyla paylaşma fırsatı buldu.

Seçim yasakları başladı

 

 

Yüksek Seçim Kurulunun (YSK) halk oylamasına ilişkin seçim takvimine göre, 3375 sayılı Anayasa Değişikliklerinin Halk oyuna Sunulması Hakkındaki Kanun'un, 5'inci maddesinin (b) fıkrası gereğince seçim propagandası saat 18.00'de bitti.

Kanunun 5'inci maddesinin (b) fıkrası, anayasa değişikliklerinin açıklanması ve tanıtılması amacıyla siyasi partiler ve cumhurbaşkanının, halk oylaması gününden önceki yedinci günden itibaren, halk oylamasından önceki gün saat 18.00'e kadar radyo ve televizyonla propaganda yapabileceklerini öngörüyor.

Buna göre, oy verme gününden önceki gün (15.04.2017), saat 18.00'den sonra yapılacak yayınlarda, propaganda maksatlı ve oy vermenin tam bir serbestlikle yapılmasına tesir edebilecek mahiyette haber, yorum ve köşe yazısı yayınlanması yasak olacak.

Seçim günü 18.00-21.00 saatleri arasında radyolarda ve her türlü yayın organlarında sadece YSK tarafından seçimle ilgili verilecek haber ve tebliğler yayımlanabilecek. Seçim günü saat 21.00'den sonra bütün yayınlar serbest olacak. YSK, gerek görürse yayın yasağını bugün saat 21.00'den önce de kaldırabilecek.

Siyasi partiler veya adaylar, oy verme gününden önceki 24 saate kadar olan sürede radyo ve televizyonlarda birlikte veya ayrı ayrı açık oturum, röportaj, panel gibi programlara katılarak görüşlerini açıklayabilecekler, açık veya kapalı yer toplantıları radyo ve televizyonlarda canlı yayınlanabilecek, son 24 saat içinde ise benzeri program ve toplantılar yayınlanamayacak.