Hafıza sorunlarının giderilmesinden sağlıklı kilo vermeye kadar beslenme ve vücut arasındaki karmaşık ilişkinin önemli bir parçasını oluşturan B12 vitaminine daha yakından bakalım. 

Alzheimer, bunama, bilişsel gerileme ve hafıza kaybı, Multipl skleroz (MS), depresyon , anksiyete , bipolar bozukluk ve psikoz gibi akıl hastalıkları, kalp-damar hastalıkları, çocuklarda öğrenme veya gelişimsel bozukluklar, otizm spektrum bozukluğu, bağışıklık sisteminde düzensizlik, kanser, kısırlık... Tüm bu kronik hastalıkların ortak noktası nedir?

Cevap: Belirtileri, B12 vitamini eksikliğini taklit edilebilir.

B12 eksikliği tuhaf, gizemli bir hastalık değildir. Her tıp ders kitabında yazar, nedenleri ve etkileri bilimsel literatürde iyi bir şekilde bilinir.

GÖRÜNMEZ BİR SALGIN

Ancak, durum çoğu sağlık pratisyeninin ve genel halkın fark ettiğinden çok daha yaygındır. ABD'de yapılan araştırmalar, 26 ile 83 yaşları arasındaki insanların yüzde 40'ının düşük aralıkta plazma B12 seviyelerine sahip olduğunu göstermektedir. Bu, birçok kişinin nörolojik semptomlar yaşadığı bir aralıktır. Yüzde 9'unda açıkça besin eksikliği gözlenirken, yüzde 16'sı 'neredeyse eksik' olarak nitelendirilmiştir. Araştırmacıları en çok şaşırtan şey ise, düşük B12 seviyelerinin yaşlılarda olduğu kadar gençlerde de yaygın olmasıydı.

Bununla birlikte, bu tür bir eksikliğin 60 yaşın üzerindeki insanların yaklaşık yüzde 40'ını etkilediği tahmin edilmektedir. Hafıza kaybı, bilişsel gerileme ve azalan hareketlilik gibi 'normal' yaşlanmaya atfettiğimiz semptomların en azından bazılarının kısmen bir eksiklikten kaynaklanması tamamen mümkündür.

B12 VİTAMİNİ NEDİR VE NEDEN İHTİYACINIZ VAR?

B12 vitamini, DNA ve kırmızı kan hücrelerinin sentezinde folat ile birlikte çalışır. Ayrıca sinirlerin etrafındaki miyelin kılıfının üretilmesinde ve sinir uyarılarının iletilmesinde rol oynar. Beyni ve sinir sistemini büyük bir kablo karmaşası olarak düşünebilirsiniz. Miyelin, bu telleri koruyan ve mesaj iletmelerine yardımcı olan yalıtımdır.

Pernisiyöz anemi (vitamin emilimi için gerekli bir protein olan vücudun intrinsik faktörü yok ettiği bir otoimmün durum) gibi durumlarda şiddetli B12 eksikliği, bilim adamları, yüksek miktarda B12 tüketilerek ölümün önlenebileceğini anlayıncaya kadar ölümcül idi. Ancak anemi, eksikliğin son aşamasıdır. Anemi ortaya çıkmadan çok önce, eksiklik çeken hastalar yorgunluk, uyuşukluk, halsizlik, hafıza kaybı ve nörolojik ve psikiyatrik problemler dahil olmak üzere başka birçok problem yaşayacaktır.

B12 eksikliği, vitamin kan seviyelerinin düşmesi (aşama I) ile başlayarak dört aşamada ortaya çıkar; düşük hücresel vitamin konsantrasyonlarına ilerlemesi (evre II), artmış kan homosistein seviyesi ve azalan DNA sentezi oranı (evre III) ve son olarak makrositik anemi (evre IV).

YAYGIN B12 EKSİKLİĞİ BELİRTİLERİ

Belirtiler, diğer birçok ciddi bozukluğun semptomlarına benzeyebilir ve düşük B12 seviyelerinin nörolojik etkileri özellikle rahatsız edici olabilir.

İşte en yaygın B12 vitamini eksikliği semptomlarından bazıları:

- Ellerde ve ayaklarda karıncalanma veya uyuşma

- Beyin sisi, kafa karışıklığı ve hafıza sorunları

- Depresyon

- Erken yaşlanma

- Bilişsel düşüş

- Anemi

- Zayıflık

- Yorgunluk

- Azalmış iştah ve kilo kaybı

- Kabızlık

Çocuklar da B12 eksikliği durumunda gelişim sorunları ve öğrenme güçlükleri gibi semptomlar gösterebilirler.

B12'nin emilimi karmaşıktır ve birkaç adım içerir; bunların herhangi biri yanlış giderse bu, eksikliğe yol açabilir.B12 emilim bozukluğunun en yaygın nedenleri arasında bağırsak disbiyozu, sızdıran bağırsak, bağırsak iltihabı, alkol, atrofik gastrit, pernisiyöz anemi ve özellikle asit baskılayıcı bazı ilaçlar bulunur.

Bu, büyük miktarlarda B12 içeren hayvansal ürünleri tüketen insanlarda bile bir eksikliğin ortaya çıkmasına neden olabilir.

 

EKSİKLİK İÇİN KİMLER RİSK ALTINDA?

Genel olarak, eksiklik için en büyük risk altında olan gruplar vejetaryenler ve veganlar, 60 yaş ve üstü kişiler, Düzenli olarak asit baskılayıcı ilaçlar kullanan kişiler, diyabet ilaçları kullanan kişiler, Crohn hastalığı, ülseratif kolit, çölyak veya IBS hastaları ve kısırlık ve düşük yapma öyküsü olan kadınlardır.

Vejetaryenler ve veganlar için not: B12 vitamini, yalnızca hayvansal ürünlerde bulunur. Bitki bazlı kaynaklardan B12 alamazsınız. Bu vitamin sadece hayvansal ürünlerde bulunur. Bu nedenle vejetaryenler ve veganların eksiklik belirtilerini ve sorunu çözmek için gerekli adımları bilmeleri gerekir.

B12, eser element (kobalt) içeren tek vitamindir, bu yüzden kobalamin olarak adlandırılır. Kobalamin, hayvanların bağırsaklarında üretilir. Bitkilerden veya güneş ışığından elde edemediğimiz tek vitamindir. Bitkilerin B12'ye ihtiyacı yoktur, bu yüzden onu depolamazlar.

Vejetaryen ve veganlar arasında yaygın bir efsane, B12'yi fermente soya ve spirulina gibi bitki kaynaklarından almanın mümkün olmasına inanılmasıdır. Ayrıca, B12 içerdiği söylenen bitkisel gıdalar, aslında B12'nin alımını bloke eden ve ihtiyacını artıran kobamid adı verilen B12 analogları içerir. Bu, çalışmaların neden sürekli olarak uzun süreli vejetaryenlerin yüzde yarısından fazlasında ve veganların neredeyse tamamının B12 vitamini eksikliği yaşadığını açıklamaya yetiyor.

B12 eksikliğinin çocuklar üzerindeki etkileri özellikle endişe vericidir. Araştırmalar, vegan diyetle altı yaşına kadar büyüyen çocukların, en azından bazı hayvansal ürünleri yemeye başladıktan yıllar sonra bile B12 eksikliği yaşadığını göstermiştir. Araştırmacılar, B12 eksikliğinin bir soruncu olabilecek akıcı zeka eksikliğinin özellikle rahatsız edici olduğunu, çünkü bu alanın bir çocuğun akıl yürütme, karmaşık problemler üzerinde çalışma, öğrenme ve soyut düşünme becerisini etkilediğini söylüyor. Bu alanların herhangi birindeki kusurlar, çocuklar için uzun vadeli sonuçlar doğurabilir.

İnsanların istedikleri gibi yemeyi seçmelerinin birçok nedeni olabilir ve herkes kendi seçimini yapabilir. Tüm ebeveynler gibi vejetaryenler ve veganlar da çocukları için en iyisini isterler. Ancak, hayvansal ürünlerden kaçınanların, B12'nin hiçbir bitki kaynağı olmadığını anlamaları kesinlikle çok önemlidir. Bu, özellikle B12'ye daha fazla ihtiyaç duyan vejetaryen veya vegan çocuklar veya hamile kadınlar için önemlidir. Bir diyet takviyesi almaya istekli değilseniz, vejetaryen veya vegan diyetiniz hakkında iki kez düşünmenin zamanı gelmiş olabilir.

EKSİKLİK NASIL TEDAVİ EDİLİR?

Bir B12 testi herhangi bir laboratuvar tarafından yapılabilir ve eksikliği durumunda her zaman olduğu gibi, yeterli tedavi, soruna neden olan temel mekanizmaya bağlıdır. Pernisiyöz anemi veya Crohn hastalığı gibi iltihaplı bağırsak bozuklukları olan kişiler, muhtemelen tüm yaşamları boyunca bozulmuş emilimlere sahip olacak ve muhtemelen sürekli B12 enjeksiyonları veya yüksek doz oral kobalamin gerektireceklerdir. Bu, nörolojik semptomlara neden olan ciddi bir eksikliği olanlar için de geçerli olabilir.

Bir B12 takviyesi almayı düşünebilirsiniz. Siyanokobalamin, B12 takviyesinin en sık kullanılan şeklidir. Ancak son kanıtlar, hidroksokobalaminin (Avrupa'da sıklıkla kullanılır) siyanokobalamine üstün olduğunu ve özellikle nörolojik hastalık için metilkobalaminin her ikisinden de üstün olabileceğini göstermektedir.

Japon çalışmaları, metilkobalaminin nörolojik semptomların tedavisinde daha da etkili olduğunu ve B12 absorpsiyon döngüsündeki birkaç potansiyel problemi atlattığı için daha iyi emilebileceğini göstermektedir. Bunun da ötesinde, metilkobalamin vücuda genel sağlık için önemli olan çeşitli biyolojik süreçlerde rol oynayan metil grupları sağlamaktadır.

Ancak unutmamakta fayda var; vücudunuzu bütün yiyeceklerle beslemek, ihtiyacınız olan vitamin ve besinleri almanın en iyi yoludur. B12 düzeyiniz düşükse, B12 vitamini açısından zengin olan karaciğer, kabuklu deniz ürünleri ve sakatat gibi besinleri yemeyi deneyin. Balık yumurtası ve ıstakoz gibi diğer deniz ürünlerini yemek de normal B12 seviyelerine ulaşmanıza yardımcı olabilir. Deniz ürünlerinden hoşlanmıyorsanız, bu vitamini kuzu ve sığır eti, yumurtalar ve peynirden de alabilmeniz mümkün. Bununla birlikte, bu gıdalardaki B12 miktarının, kabuklu deniz ürünleri ve sakatat etlerindeki seviyeler kadar yüksek olmadığını akılda tutmak önemlidir.

B12 eksikliğinden şüpheleniyorsanız, ilk adım test yaptırmaktır. B12 eksikliğiniz varsa, bir sonraki adım, eksikliğe neden olan mekanizmayı belirlemektir. Bu bölüm için muhtemelen bir tıp doktorunun yardımına ihtiyacınız olacak. Mekanizma belirlendikten sonra, uygun takviye formu (enjeksiyon, oral, dil altı veya nazal), doz ve tedavi süresi seçilebilir.

Bir dahaki sefere, siz veya tanıdığınız biri özellikle "tuhaf yaşlılık anları" yaşıyor ise şunu unutmayın: Bu "sadece yaşlanmak" olmayabilir, B12 eksikliği olabilir.