2025 yılına girerken, Dr. Theresa Tam'ın gözü bu yıl Kanada'da ilk insan vakası görülen yeni bir virüs olan H5N1 kuş gribine çevrildi.

Aynı zamanda, Kanada'nın baş halk sağlığı görevlisi, bu ülkede yirmi yıldan fazla bir süre önce ortadan kaldırılan ancak hızla yeniden canlanan bir virüs olan kızamığı yakından izliyor.

Vahşi kuşlar tarafından taşınan son derece patojenik bir kuş gribi virüsü türü olan H5N1, küresel olarak artışta. Kanada'daki kümes hayvanı çiftliklerini yok etti ve sınırın güneyindeki birkaç eyaletteki süt sığırı sürülerini enfekte etti.

Ancak hastalığın insanlara bulaşması daha da endişe verici.

Tam, 18 Aralık'ta yıl sonu röportajında, "Özellikle endişelendiğim şey, bu virüsün asemptomatik enfeksiyondan... nadir görülen ciddi hastalık vakalarına kadar çok çeşitli klinik sonuçlara yol açabilme yeteneğini göstermiş olması" dedi.

"Bu yüzden bu konuda gerçekten çok dikkatli olmamız gerekiyor."

Kanada'nın tek doğrulanmış H5N1 hastası - BC'deki bir genç - Kasım ayında ciddi şekilde hastalandı ve hastaneye kaldırıldı. Oradaki sağlık görevlileri, gencin nasıl enfekte olduğunu hala belirleyemedi.

Tam, virüse başka kimsenin yakalanmadığını, bunun da insandan insana bulaşma olmadığı anlamına gelmesi bakımından ümit verici olduğunu söyledi.

Genel halk için risk hala düşük kabul edilse de, 2024'te ABD'de çoğunluğu çiftlik işçileri arasında olmak üzere en az 65 doğrulanmış insan vakası olmuştur. Vakaların çoğu hafif olmuştur ve semptomlar arasında konjonktivit veya pembe göz vardır.

Ancak The Canadian Press'in Tam ile yaptığı röportajın yapıldığı gün, sağlık yetkilileri ABD'deki ilk ciddi hastalık vakasını duyurdu: Louisiana'da yaşayan 65 yaş üstü bir kişi, arka bahçedeki bir sürüdeki hasta kuşlarla temas halindeydi.

Tam, "(Bu) bana sadece ticari kümes hayvanı çiftliklerine değil, arka bahçelerinde tavuk veya diğer kuşları besleyen insanlara da önemli bir erişim sağlamamız gerektiğini gösteriyor." dedi.

"Arka bahçedeki kuşlar, H5N1 virüsünün taşıyıcısı olan yabani kuşlarla temas halindedir."

Kanada'da kuş besleyen herkes için kişisel koruyucu ekipman kullanımı ve biyogüvenlik önlemleri hakkında eğitim verilmesinin önemli olduğunu belirten Dr.

Tam, ayrıca halkın genelinde kuş gribi konusunda daha fazla farkındalık yaratılmasının zamanının geldiğini söylüyor.

"Hasta veya ölü kuşlara veya diğer hayvanlara çok dikkatli yaklaşmamız gerekiyor" dedi.

"Şüpheniz varsa dokunmayın ve bahçenizde veya arka bahçenizde ölü kuşlar veya hayvanlar varsa ne yapmanız gerektiğini öğrenmek için yerel veteriner hekiminizi veya halk sağlığı yetkililerini arayın."

Ancak Tam'in endişesi sadece yeni hastalıklar değil.

"Kızamık, boğmaca gibi aşıyla önlenebilir birçok hastalığın dolaşımında artış var" dedi.

Tam, Kanada'da 2024 yılında kızamık vakalarının sayısının 170'e yakın olduğunu, geçen yıl ise bu sayının 59 olduğunu söyledi.

Birçok vakanın, sonbaharda New Brunswick'te başlayan ve o zamandan beri Ontario'daki insanlara seyahat yoluyla yayılan büyük bir salgınla ilişkili olduğunu söyledi.

Etkilenen insanların büyük çoğunluğu aşı olmamıştı.

Çocuklar kızamıktan özellikle çok etkilenebilir, dedi. Bu yıl Ontario'da beş yaş altı bir çocuk öldü, "çok uzun zamandır görmediğimiz bir şey," dedi Tam.

"Bunlar aşılamalarımızı neden sürdürmemiz gerektiğine dair gerçekten inanılmaz hatırlatmalar."

Tam, çoğu ebeveynin kızamık hastalığını görmediğini ve hastalığın ciddiyetinin farkında olmayabileceğini, çünkü "çok etkili aşıların" çocuklarını onlarca yıldır bu hastalıktan koruduğunu söyledi.

Kızamık, Kanada'da 1998 yılında ortadan kaldırılmış olarak ilan edildi. O zamandan bu yana görülen vakalar genellikle virüsü başka bir ülkeden seyahat edip getiren kişilere kadar izlenebiliyor; daha sonra aşılanmamış kişilere de yayılıyor.

Tam, "Bu o kadar bulaşıcı bir virüs ki, aşılanmamış tüm insanları bulaştıracak." dedi.

"Bu ciddi bir hastalıktır. Çocuklar çok hastalanırlar ve bazen hastaneye yatırılmaları gerekir."

Tam, yıllardır aşıyla kontrol altına alınan boğmaca hastalığının da geri döndüğünü söyledi.

Küçük çocukları çok hasta edebilen bu hastalığa sağlık uzmanları tarafından sıklıkla "100 günlük öksürük" adı veriliyor.

Tam, kızamık ve boğmacanın yeniden canlanmasına yol açan faktörlerden birinin COVID-19 salgını sırasında çocukların rutin aşılamalarının aksaması olduğunu söyledi. "Telafi" programlarına rağmen, "aşı kapsamının salgın öncesi seviyelerine hala geri dönmedik."

Tam, COVID-19'a gelince virüsün evrimleşmeye ve yayılmaya devam ettiğini ancak mevsimsel grip veya solunum sinsityal virüsü (RSV) gibi öngörülebilir bir model oluşturmadığını söyledi.

Tam, grip vakalarının artmaya başladığını ve RSV aktivitesinin yüksek olduğunu, ancak COVID-19 enfeksiyonlarının sayısının sonbahardan bu yana azaldığını söyledi.

"İki yıl önce olduğu gibi büyük bir 'üçlü salgın' halinde bir araya geldiklerini görmüyoruz."

Tam, yine de COVID-19'da kış mevsiminin etkisinin görülebileceğini ve yaşlı ve kronik sağlık sorunları olan kişilerin ciddi hastalıklara karşı özellikle savunmasız olduğunu söyledi.

El yıkama, maske takma ve hasta olduğunuzda evde kalmanın yanı sıra güncel aşıları yaptırmanın, dolaşan virüslere karşı "koruma katmanları" olarak hizmet etmeye devam ettiğini söyledi.

Kaynak:ctvnews.ca

foto:canada.ca