Jean-Francois Lisee, on yıl önce Quebec'in bağımsızlık hareketinin yeniden doğacağını öngörmüştü.

"Doğru koşullar sağlandığında tekrar yükselebilir," demişti 2015'te. "Neyin tetikleyebileceğini söyleyemem."

Üç yıl sonra, egemenlikçi Parti Quebecois'in lideri olan Lisee, seçimi kaybetti ve Francois Legault liderliğindeki yeni kurulan Koalisyon Quebec Avenir'in ilk kez iktidara gelmesiyle partisinin sandalye sayısı 10'a düştü.

2018 seçimleri, ayrılıkçılığın artık Quebec siyasetinde belirleyici bir konu olmadığının kanıtı olarak yaygın bir şekilde görüldü ve anketörler PQ'nun günlerinin sayılı olduğunu ileri sürdü. Eyaletin yeni lideri, referandum düzenlemeyeceğine söz veren muhafazakar eğilimli, milliyetçi bir partinin başındaki eski bir egemenlikçiydi ve Quebecliler onu kesin bir çoğunlukla ödüllendirdi.

Legault, zaferinin ardından yaptığı açıklamada, "50 yıldır bizi bölen bir tartışmayı bir kenara bırakan birçok Quebecli var" dedi.

Şimdi, Quebec'in ikinci bağımsızlık referandumunun 30. yıldönümünün arifesinde -- ilki 1980'deydi -- gelgit tekrar dönüyor gibi görünüyor. Legault iktidarda geçirdiği altı yılın ardından derin bir şekilde popüler değil ve genç, karizmatik bir lidere sahip Parti Quebecois, anketlerde bir yıldan fazla süredir önde.

Ancak 2030 yılına kadar üçüncü referandumu düzenlemeyi vadeden partinin, eyaletin yaşlanan bağımsızlık hareketine yeni bir soluk getirip getiremeyeceği henüz belli değil.

Bugün bir seçim yapılsa, anketler Parti Quebecois'in kolayca çoğunluğu kazanacağını gösteriyor. Oxford mezunu 47 yaşındaki lider Paul St-Pierre Plamondon, yok olma eşiğindeki bir partiye gençlik enerjisi enjekte etti.

PQ'nun gençlik kanadının lideri Emile Simard, partinin popülaritesinin Quebec'te bağımsızlık iştahını yenileyeceğine inanıyor. Saguenay--Lac-Saint-Jean bölgesinde egemenlikçi bir ailede büyüdü ve 16 yaşına geldiğinde üyelik kartını çıkardı.

Şimdi 22 yaşında olan kişi, bağımsızlık nedenlerinin 1995 referandumundan bu yana biraz değiştiğini söylüyor. O referandumda "Hayır" kampanyası zafer kazanmıştı. Özellikle iklim değişikliğine işaret etti.

"Quebecliler olarak vergilerimizle her yıl birkaç milyar dolar katkıda bulunduktan sonra, Alberta'nın fosil yakıtlarına büyük yatırımlar yapmamız mantıklı değil" dedi.

Ancak anketler, PQ'nun yükselişinin, yıllardır yüzde 35 civarında seyreden bağımsızlığa desteği henüz artırmadığını gösteriyor.

Siyasi analist ve eski Quebec Liberal Partisi bakanı David Heurtel, "Quebec'teki bağımsızlık hareketinin en büyük zayıflıklarından biri, genç nesilde yankı bulamamasıdır" dedi.

"Quebec'te bağımsızlık, 60'larda, 70'lerde, 80'lerde, hatta 95'te bile, havalı, genç nesil meselesiydi," dedi. "Bugün bunu görmüyorsunuz."

Simard, 1995 referandumundan yıllar sonra doğmuştu. Aslında, 47 yaşın altındaki hiçbir Quebecli'nin bağımsızlık için oy kullanmadığını belirtti. Gençlerin statükoyu desteklediklerini, çünkü hiçbir zaman ciddi bir alternatif düşünmediklerini düşünüyor.

Simard, referandum kampanyasının gençleri bu soru hakkında daha derin düşünmeye zorlayacağını söyledi. "Bana göre, bu konuda karar verme fırsatını kendimize vermemiz gerektiği açık," dedi.

Kamu Politikaları Araştırma Enstitüsü'ne bağlı Kanada Federasyonu Mükemmeliyet Merkezi'nin yöneticisi Charles Breton, genç Quebeclilerin egemenlikçi olmadıklarını ancak federalist de olmadıklarını söyledi.

"Bunu bilmiyorlar, bunun bir nedeni de bu konunun bizim konuşmadığımız bir konu olması," dedi.

Breton, yeni bir bağımsızlık hareketinin tutunması durumunda birçok Kanadalının omuz silkerek yanıt vereceğinden endişe ediyor. 1995'te, tahmini 100.000 kişi Quebeclileri "Hayır" oyu vermeye çağırmak için Montreal'deki birlik mitingine katıldı.

Ancak bu kez Breton, "Quebec'te 'Hayır' ekibine kim liderlik edecek ve Quebec'i Kanada'da tutmak için geri kalan Kanada'da kim ses olacak?" dedi.

Quebec bağımsızlığıyla ilgili herhangi bir konuşmada federal bir Muhafazakar hükümet olasılığı büyük bir önem taşıyor. Heurtel, Muhafazakar Lider Pierre Poilievre eyaletlere daha müdahalesiz bir yaklaşımı tercih ettiği için Ottawa'daki bir değişikliğin PQ'nun beklentilerine zarar verebileceğini söyledi.

"Poilievre, milliyetçilerin ve egemenlikçilerin sömüreceği türden bir düşman olmayacak, oysa (Başbakan Justin) Trudeau çok daha iyi bir hedef," dedi.

Ancak Simard, Ottawa'da Muhafazakar Parti hükümetinin sınırın güneyinde bir Trump yönetimiyle birleşmesinin, Quebec'in tek başına daha iyi durumda olduğu fikrini güçlendirebileceğini söyledi.

"Bizi ilgilendiren Kanada, çevre gibi değerlerin bir kenara bırakıldığı bir Kanada mı?" diye sordu.

Breton, Quebec'te hala popüler olmayan Poilievre'nin üçüncü referandum kampanyası sırasında birlik için anahtar adam olarak hayal edilmesinin zor olduğunu söyledi. Trudeau'nun bu işe daha uygun olduğunu söyledi.

Böyle düşünen tek kişi o değil. Eski başbakan Jean Chretien'in özel kalemi Eddie Goldenberg, Ekim ayında Trudeau'nun başbakanlıktan istifa etmesini ve "olası bir Quebec bağımsızlık referandumunda Kanada adına konuşmak için öncü bir rol üstlenmeye" hazırlanmasını isteyen bir köşe yazısı yazdı.

Mevcut haliyle, egemenlikçi Bloc Quebecois, bu yılki federal seçimde 1993'ten beri ilk kez resmi Muhalefeti oluşturabilir ve bu da Liberalleri yok etme olasılığı yüksek görünüyor. 2026'da bir PQ zaferinin eklenmesi, bağımsızlık hareketine on yıllardır sahip olduğundan daha fazla nüfuz kazandırabilir.

Ancak PQ'nun bu ay liderlik yarışını başlatacak olan eyalet Liberallerinden bir meydan okumayla karşılaşması da mümkün. Trudeau hükümetinde eski bir bakan olan Pablo Rodriguez, önde gelen aday olarak görülüyor.

Heurtel, PQ'nun kısmen hükümete karşı "muhalefet için bir otopark" olduğunu ve bunun yeni bir Quebec Liberal lideriyle değişebileceğini söyledi. Ayrıca, birçok federal Liberal çalışanının yakında iş aramaya başlayabileceğini ve eyalet partisini "yeniden inşa etmeye ve yeniden düzenlemeye" yardımcı olabileceğini belirtti.

Breton, şimdilik bağımsızlığın "insanların umursadığı asıl konu olmadığını" söyledi. Ancak bir sonraki Quebec seçimlerinin 2018'de bir kenara bırakılan aynı eski soru yüzünden tekrar çekişmeye dönüşebileceği anlaşılıyor.

"Bir referandumun geleceğinden ve nüfusun hazır olduğundan eminim," dedi Simard. "Quebec'te bu bölümün sonunu yazmanın zamanı geldiğini düşünüyorum."

kaynak:ctvnews.ca