İSTANBUL - SALİH BARIŞ KUYUCU

Dünyaca ünlü sporcularla ilgili doping haberleri, sıkı tedbirlere rağmen giderek artıyor.

Sporun kazanma felsefesinden önce gelen “dürüst yarışma” kültürü, doping yüzünden her yıl daha fazla yıpranıyor. Bu haksızlığın mağdurları arasında temiz ve dürüst şekilde mücadele veren sporcuların yanı sıra seyirciler de bulunuyor.

Doping kontrolleri daha fazla yapılıyor, biyolojik pasaport gibi sezon boyunca sporcuların kan ve idrar değerlerindeki farklılıklar gözlem altına alınıyor ancak sonuç yine iç açıcı değil.

Uluslararası Basketbol Federasyonları Birliği’nin (FIBA) Sağlık Kurulu’nda görev alan İstanbul Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesi öğretim üyesi İlker Yücesir’e göre, daha fazla test yapıldığı için dopingli sporcu sayısı artıyor.

Analiz yöntemlerindeki gelişmeler ve biyolojik pasaport uygulamasının da bu sayının artmasını sağladığını belirten Yücesir, “Sporcular kadar antrenörlerin de ahlaki değerlere sahip olması gerek. Aksi halde sorunun kaynağı haline gelebildiklerine defalarca şahit olduk.” ifadelerini kullandı.

Başarıdan çok ekonomik kaygılar

Doping yoluna sapan sporcuların ve onları yönlendiren antrenörlerin amacı sadece yarışı kazanmak ve şampiyonluklar değil. Başarının getirdiği ekonomik kazanımlar, doping yapmayı tetikleyen unsurların başında geliyor.

Forbes dergisinin verilerine göre, yıllık 30 milyon dolarla dünyanın en çok kazanan kadın sporcusu Rus tenisçi Maria Sharapova’nın sponsorlarından elde ettiği rakam 23 milyon dolar. Turnuva galibiyetleri sonucu elde ettiği 7 milyon dolarlık gelir ise Sharapova’nın geçen yılki kazancının sadece yüzde 23’ünü oluşturuyor.

"Yeni bir spor kültürüne ihtiyaç var"

İngiltere’nin Manchester kentindeki Salburg Üniversitesi’nden uluslararası spor ekonomisi uzmanı Prof. Dr. Simon Chadwick, işin maddi ödül boyutu büyüdükçe hırsın ve açgözlülüğün de büyüdüğünü savunuyor.

Chadwick, “Sporcu, antrenör ve menajerler en iyi sonuçlara ulaşıp olabildiğince fazla para kazanmak istiyor. Sporun ticari değerinin artması güncel sorunlara yenilerini ekledi ama sorun tek boyutlu değil. ‘Soyunma odasında yaşananlar, soyunma odasında kalır’ felsefesi devam ediyor.” değerlendirmesinde bulundu.

Spor olduğu sürece dopingin varlığını sürdüreceğini söyleyen Chadwick, şöyle devam etti:

“Dünya Dopingle Mücadele Ajansı (WADA) gibi kurumların varlığı, dopingi denetlemek açısından önemli. Fakat denetimle nedenler değil yalnızca belirtiler ortaya çıkıyor. Çocukluktan itibaren sporculara ve onları yönetenlere iyi bir eğitim vermek çok önemli. Gerçek şu ki yeni bir spor kültürüne ihtiyaç var.”

Meldonyum gerçeği 

Dopingle en çok özdeşleşen maddeler arasında anabolik steroidler geliyor fakat ölümcül yan etkileri olan bu madde, Sharapova’nın bilmeden kullandığını öne sürdüğü "meldonyum”un gölgesinde kalmış durumda. 

Özellikle art arda Rus sporcuların testlerinde rastlanan ve ceza almalarına sebep olan meldonyum, 1 Ocak 2016’dan itibaren dopingli maddeler arasına alındı.

WADA, 2012 Londra Olimpiyat ve Paralimpik Oyunları’nda meldonyum maddesi kullanımındaki artış sebebiyle meldonyumu 2015’te gözlem altına aldığını açıklamıştı. Letonyalı Grindeks firması tarafından üretilen “mildronat” adlı ilacın içinde yer alan meldonyum, normal şartlarda kalp rahatsızlığı ve kan dolaşımında sorun yaşayanların tedavisinde kullanılıyor. Sporcular ise ilacı, vücudun oksijen alımı ve dayanaklılığını yükseltmenin yanı sıra fiziksel ve mental iyileşmedeki etkisi sebebiyle kullanıyor.

Avrupa Oyunları’nda dopingin ayak izleri

British Journal of Sports Medicine tıp dergisinin araştırmasına göre, geçen yıl Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de düzenlenen 1. Avrupa Oyunları’nda meldonyum gerçeği kendini göstermeye başladı. Organizasyon öncesi ve oyunlar sırasında alınan 762 idrar örneğinin 66’sında meldonyum maddesine rastlandı ama WADA tarafından yasaklı maddeler arasında sayılmadığı için hiçbir sporcu ceza almadı.

Meldonyum, doping listesine geçen yıl alınmış olsaydı Avrupa Oyunları’ndaki sporcuların yüzde 8,7’si dopingli ilan edilecekti. Bu da yaklaşık 13 madalya sahibi sporcunun meldonyum maddesi alma ihtimaline karşılık geliyor.

Sporda Dürüstlük İnisayitifi ise 2015 Bakü Avrupa Oyunları’ndaki 21 branşın 15’inde yarışan sporcularda meldonyum maddesine rastlandığını açıkladı.

Rus sporcular ve Meldonyum

2016 yılının başından itibaren yasaklı maddeler arasına alınan meldonyum maddesini kullandığı belirlenen sporcu sayısı şimdiden 100’ü geçmiş durumda. 

Bu sorunu yaşayan sporcular arasında Ruslar başı çekiyor. Tenisçi Maria Sharapova’nın dışında, yüzücü Yulia Efimova, patenci Ekaterina Bobrova, sürat patenciler Ekaterine Konstantinova, Semion Elistratov, Pavel Kulizhnikov, voleybolcu Aleksander Markin, biatlet Eduard Latypov, atletler Andrey Minzhulin, Nadezhda Kotlyarova, ragbiciler Alexey Mikhaitsov, Alena Mikhaitsov, bobsledci Nadezhda Sergeyeva ve güreşçiler Evgeny Saleev ile Sergey Semenov sebebiyle Ruslar 2016 yılına da sıkıntılı başladı.

Yıldız sporcuların dopingle imtihanı

Yakın geçmişte doping skandallarına adı karışan sporcular arasında şunlar da bulunuyor: