Necmettin BATIREL
Ne fırtınası?
Başkan Trump'ın üstü kapalı olarak İran'a yönelik yaptığı büyük tehdit küresel borsalardaki ralliyi sona erdirdi. Avrupa hafif ekside, Wall Street yatay kapandı. ABD'de eylül ayında saatlik ücretlerdeki artışla yükselişe geçen dolar, bu gelişme üzerine kazançlarını geri verdi. Altında yön yeniden yukarı döndü. Amerika'da petrol sondaj kuyu sayısı 2 tane azalarak 748'e düştü, ama ham petrol üretimi günde 14 bin varillik artışla 9.5 milyon varili aştı. Enerji enformasyon idaresinin kısa dönem enerji görünümü raporuna göre, günlük üretim gelecek yıl 9.8 milyon varil olacak. İşte bu gelişme petrol fiyatlarını aşağı çekti, brent petrol 55 dolar düzeyine geriledi.
İRAN'LA SAVAŞ HAVASI - ABD Başkanı Donald Trump ile ABD ordusunun üst düzey komutanları, Beyaz Saray'da Cuma günü bir araya geldi. Ana konu: İran ve Kuzey Kore'ydi. Görüşme sonrası basın mensuplarına askerlerle poz veren Trump'ın, "Bunun ne anlama geldiğini biliyor musunuz? Belki de fırtına öncesi sessizliktir" demesi piyasalardaki beklentiyi değiştirdi. "Ne fırtınası? İran mı yoksa Kuzey Kore mi?" yönündeki ısrarlı sorulara yanıt vermekten kaçınan Trump'ın, "Ne anlama geldiğini göreceksiniz." ifadesini kullanması kafalarda büyük bir soru işareti meydana getirdi. Başkan Trump'ın gelecek hafta İranla yapılan nükleer anlaşmayı gelecek hafta rafa kaldıracak olması, iki ülke arasında daha sert bir sürecin başlayacağının habercisi.. Biliyorsunuz Trump, başından beri İran'a yapılan anlaşmaya şiddetle karşı ve bunu iptal etmek için bütün gücüyle çalışıyor. Savaş havası her zaman dolara değer kaybettirir. Bu defa da öyle oldu. Düşüşe geçen altın toparladı.
WALL STREET İÇİN ŞOK TALEP - ABD Hazine Bakanlığı, ekonomik büyümeyi ve sermaye birikimini desteklemek için Wall Street'e yönelik düzenlemelerin bazılarının kaldırılmasını istedi. Obama yönetimi, dünya ekonomisini çöküşün eşiğine getiren 2008 finansal krizinin tekrar etmemesi için Wall Street'e yeni düzenlenmeler getiren "Dodd Frank Wall Street Reformu yapmıştı. Reformlar çerçevesinde sermaye piyasası türev araçları, karmaşık piyasa işlemleri ve şirket yöneticilerinin ikramiyeleri hükümetin denetimine tabi tutuluyor. İşte hazine bu denetimlerin bir kısmını artık kaldıralım, diyor. Bakanlık raporunda, finansal şirketlere yönelik beyan zorunlulukları ve denetimlerin azaltılmasının ülke ekonomisini canlandıracağını ve ekonomik büyümenin hızlanacağını savunuyor. Böyle bir reformun ilk hamlede Wall Street'de olumsuz algılanacağı belirtiliyor.
İSTİHDAMDA HAYAL KIRIKLIĞI - ABD'de eylül ayında Harvey ve Irma kasırgalarının meydana getirdiği yıkım istihdam rakamlarını olumsuz etkiledi. 80 bin kişilik artış bekleniyordu, 33 bin kişilik azalma yaşandı. Tam bir hayal kırıklığı gerçekten. Ortalama saatlik kazançlar ise eylül'de 0.5, yıllık bazda ise %2.9 artarak beklentiyi aştı. Saatlik ücretlerdeki artış aslında firmaların yüksek ücret vererek işçi bulma isteklerinden kaynaklandı. Ama piyasa doğru okudu, dolar önce değer kazandı. Trump'ın tehdidi ile kazançlarını geri verdi. İşsizlik oranı da aynı gerekçeyle %4.2'ye düştü Teksas ve Florida eyaletlerinde binlerce işyeri kepenk kapattı, işsizlik arttı. Moody's'e göre, iki kasırganın Amerika'ya maliyeti ortalama 150 milyar doları buluyor. Düşük istihdam verisine rağmen Aralık ayında FED'in faiz artış beklentisi %75'e yükseldi. ABD Ticaret Bakanlığı rakamlarına göre toptan satışlar Ağustos'ta %1.7 arttı. Bu, 2016 yılının Aralık ayından beri görülen en büyük artış oldu. Beklenti değişim olmamasıydı. Stoklardaki büyük artış imalat endeksinin neden %60.8'e yükseldiğini açıklıyor. Amerika mal satamıyor, stoklara çalışıyor
KATALONYA'YA EKONOMİ YAPTIRIM - Katalonya'nın bağımsızlık referandumu yaparak İspanya'dan ayrılmak istemesi Avrupa'daki etnik grupları harekete geçirdi. Bu gruplar yaşanan olayları dikkatle izliyor. İspanya anayasası Katalanların pazartesi günü yapacakları bağımsızlık oturumunu iptal etti. Ardından İspanya hükümeti Katalonya'ya ekonomik yaptırım kararlarını hayata geçirmeye başladı. Firmaların merkez binalarını Katalonya dışına çekmeleri için kanun hükmünde kararname çıkarıldı. Bu karar üzerine ispanya'nın beşinci büyük bankası Sabadel ile biyoteknoloji firması Oryzon merkez binalarını Barcelona' dışına çıkarma kararı aldı. Caxia bank, Gas Natural ve Freixenet şirketleri de merkez binalarını Barcelona'dan taşıma çalışması başlattı.
BİST'TE TEMKİNLİ BEKLEYİŞ - Borsa İstanbul, döviz kurlarındaki hızlı artışa rağmen 104 bin desteğinin üzerinde tutunmayı başardı. ABD'de eylül ayı saatlik ücretlerdeki büyük artıştan sonra bir ara 103 bin 500'e inildi, ancak bu seviyeden gelen tepki alımlarıyla toparlanma yaşandı. ABD merkez bankasının aralık ayında faiz artışına gitme ihtimalinin %75'e yükselmesi, piyasada olumsuz algılandı, ama hisse senetlerinin alternatif piyasalara göre %36 iskontolu oluşu satışların sınırlı kalmasını sağladı. Hükümet motorlu taşıtlar vergisi artışında başa döndü. %40'lık zamdan vazgeçildi. Normal her sene uygulanan %15'lik artış hayata geçirilecek. Bu gelişme otomotiv sektöründeki yoğunlaşmayı arttırabilir. Bu hafta önem derecesi yüksek veriler açıklanacak. Almanya, Türkiye ve Euro bölgesinde büyümenin önce göstergesi ağustos sanayi üretim rakamları dikkatle izlenecek. Türkiye'de Salı günü dış ticaret açığı belli olacak. ABD'de eylül çekirdek ÜFE ve TÜFE rakamları var. Perakende satışlar Cuma günü açıklanacak. Teknik olarak 105 bin 500 ara direnç oldu. 102 bin 500'de ana destek oluştu. Bu aralık dışına çıkılırsa trend değişecek. Yatırımcılara büyüme hızında önemli güce sahip sektörlerde pozisyon almalarını tavsiye ediyorum.
DOLAR KAZANÇLARINI GERİ VERDİ - ABD'de ortalama saatlik kazançların beklenenden daha fazla artması ve işsizlik oranının 16 yılın en düşük seviyesine inmesinin ardından dolar üç ayın en yüksek seviyesine çıktı. Euro dolar paritesi 1.1650 sente indi. Dolar/yen paritesi de istihdam verileri sonrası sert hareketler gösterdi. Dolar yen karşısında 14 Temmuz'dan bu yana en yüksek seviyesine çıktı. Euro ise dolar karşısında 17 Ağustos'tan bu yana en düşük seviyesini gördü. Başkan Trump'ın İran'a yönelik fırtına öncesi sessizlik yaşanıyor, ifadesi üzerine dolar kazançlarını geri verdi. Euro dolar paritesi haftayı 1.1733 sentle tamamladı. Bu hafta ABD'de açıklanacak olan verilerden daha çok yaşanacak siyasi gerilim kurları etkileyecek. Parite 1.18 senti aşarsa yükseliş ivme kazanacak. Hemen hatırlatıyorum, doların euro karşısında güç kaybetmesi, gelişen ülke para birimlerinin değer kazanmasını sağlıyor.
TÜRK LİRASINA BÜYÜK GÜVEN - Moskova Borsasında Rus Rublesi karşılığında Türk Lirası ve Japon Yeni cinsinden de işlem yapılabilecek. Rus borsa yetkilisi Dmitry Piskulov, lira-ruble kurunun 2018'in ortalarında işleme gireceğini söyledi. Türk Lirası'na geçişte, son dönemde iki ülke arasında devam eden siyasi süreç ve pazar talebinin etkili olduğunu ifade eden Piskulov, "Dış ticaret ve uluslararası ekonomik ilişkileri dolarizasyondan arındırmaya çalışıyoruz" diye konuştu. Diğer taraftan Türkiye ile İran da bundan sonra yapacakları ticarette yerel para birimlerin kullanacaklarını açıkladılar biliyorsunuz. Bunlar Türk Lirası üzerinde olumlu etki meydana getirecek gelişmeler. ABD'de saatlik ücretlerdeki artış sonrasında 3.93 TL'ye çıkan döviz sepetinin yeni haftada gevşeyeğini tahmin ediyorum. Nitekim sepetteki artışa rağmen 5 yıllık risk primi CDS'lerin 175 ile düşük kalması Türkiye'ye olan güvenin devam ettiğini gösteriyor. Nitekim Cuma günü 3.63 TL'yi aşan dolar kapanışı 3.60 TL ile gerçekleştirdi. Euro ise 4.20 TL'ye yükseldi. Yeni haftada doların 3.56 – 3.58; euro'nun 4.19 – 4.21 TL aralığında seyretmesini bekliyorum. Hemen hatırlatıyorum, yerli yatırımcılar artık yüksek fiyatları satış fırsatı olarak kullanıyor.
ALTINDA NELER OLUYOR? - Evet altın piyasasında haftanın son işlem günü başdöndüren bir dalgalanma yaşandı. ABD'de Tarim Disi Istihdam eylül ayında 33 bin azaldı, ancak işsizlik oranı %4.2 ye geriledi. Ortalama saatlik ücretler de 0.3'lük beklentiyi aşarak 0.5 oldu. FED'in Aralık ayındaki faiz artış ihtimali %75'e dayandı. Bu gelişme önce dolara değer kazandırdı, altının onsu 1263 dolarla dip yaptı. Ama başkan Trump'ın yukarda sözünü ettiğim İran'a üstü kapalı savaş tehdidi altındaki toparlanmayı beraberinde getirdi. Piyasa 1276 dolarla kapandı. Bu hafta bu konudaki gelişmeler yakından izlenecek. Hisse senetlerinde geri dönüş başlarsa –ki öyle görünüyor- yatırımcı güvenli limanda kalmayı tercih edebilir. Gözünüz 10 yıllık ABD hazine bonolarında olsun. Haftayı 2.37 ile kapattı. 2.25 seviyesine inerse altın 1300 doları görür. Düşük seviyeleri özellikle dolar cinsinden alım fırsatı olarak kullanabilirsiniz. Kapalıçarşı'da 24 ayar külçenin gramı, bu hafta 147 – 149 TL aralığında kalacak görünüyor.