Dünyaya en fazla mülteci veren ülke olarak kabul edilen Afganistan, Suriye'deki savaşın yol açtığı sığınmacı krizinin gölgesinde kaldı. Afgan uzmanlar, kanıksanmış bir durum olarak görülen ülkelerindeki yerlerinden edilmiş insanların sorunlarının artık dünya kamuoyunda gündeme gelmediğini dile getiriyor. Yıllardır devam eden işgal ve iç savaşlar nedeniyle evlerini terk etmek zorunda kalan ve sığındıkları ülkelerden kendi topraklarına dönmeye başlayan Afganlar imkansızlıklar içerisinde hayata tutunmaya çalışıyor. Gerek Afgan hükümetinden gerekse Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği'nden (BMMYK) kayda değer bir yardım alamayan Afganlar, kendi başlarına mücadele etmek zorunda.

Kötü muamele

Ülkenin en büyük üçüncü kenti Herat, her hafta İran ve Pakistan'dan geri dönen binlerce Afgana ev sahipliği yapıyor. Sovyetler Birliği'nin Afganistan'ı işgal etmesinin ardından Pakistan'a kaçan 61 aile, komşu ülkede yaşadıkları baskılardan dolayı 30 yıl sonra Afganistan'a döndü. BMMYK'nın organizasyonu ile Herat'a giden Anadolu Ajansı (AA) ekibi, buradaki evsiz ailelerle görüştü. Pakistan'da yaşadıkları sorunları ve neden geri dönüş kararı aldıklarını anlatan kafile sorumlusu Rahimullah Han, Pakistan'daki Afgan mültecilerin karşılaştığı kötü muameleden şikayet etti. Han, bu ülkede keyfi gözaltılar yapıldığını savunarak, gözaltına alınanların yakınlarından rüşvet istendiğini iddia etti.

BM hatır soruyor

Geleceğe dair umutların tükendiği kampta işsizlik, maddi imkansızlık, çocukların eğitimden mahrum kalması ve sağlık hizmetlerinin olmaması en büyük sorunların başında geliyor. İşi olmadığı için buldukları bir çadırın içinde ailesiyle yaşam savaşı verdiğini anlatan Hacı Kerim isimli bir kamp sakini, “Çocuklarımız hasta. İş yok. Elimiz kolumuz bağlı bekliyoruz. BM sadece halimizi hatırımızı soruyor, bir de kuru çadır verdiler. Onun dışında hiç bir şeyimiz yok. Kendi hükümetimiz de bize yardımcı olmuyor" dedi. Herat'ın doğusundaki Badgis kentinde başka bir kampta kalan Kudretullah ise, “Buradakilerin birçoğunun yiyecek ekmeği dahi yok. Bazı gençler şehre gidip çalışıyor ve para kazanıyor. Ama aramızda dul kadınlar var ki onlar da dilencilik yapıyor ve kimse onlara para vermiyor" diye konuştu.

Milyonlarcası dönüş yaptı

BM Mülteci Ajansı'nın verilerine göre 2002 yılından bu yana 4,7 milyonun üzerinde Afgan vatandaşı ülkeye dönüş yaptı. Resmi verilere göre, sınırların ötesinde halen 2,6 milyon kayıtlı mülteci yaşıyor. Ancak Afgan yetkililer, bugün 5 milyon mültecinin ülke dışında bulunduğunu belirtiyor. Komşu İran ve Pakistan'da kaçak yaşayan yüz binlerce Afgan mültecinin olduğu tahmin ediliyor. BMMYK Batı Afganistan Temsilcisi Kahin İsmail'e göre, Afganistan genelinde “iç mülteci" olanların sayısı bir milyonun üzerinde ve bunların 220 bini Herat'ta barınıyor.