Srebrenitsa Katliamı'ndan sonra Bosna tarihinin en büyük katliamı olarak anılan Priyedor'da 3 binden fazla Boşnak ve Hırvat katledildi...

1992 yılının Mayıs ayında gerçekleştirilen Priyedor katliamı tarihe "Sırplardan başkasını yok etme projesi" olarak geçti.

NE OLDU?

Sırp Gizli Polis Teşkilatı'nın başına getirilen Simo Drlyaça, Priyedor'da bir ayda 13 polis karakolunda görev yapan 1770'den fazla Sırp'ı silahlandırdı. Sırp askeri birlikleri, 29 Nisan gecesi ise nüfusunun çoğunluğu Boşnak olan Priyedor kentini ele geçirdi. Bölgede yaşayan ve Sırp olmayan bütün vatandaşlara, "Evlerinizin penceresine beyaz çarşaf asın, ya da kollarınıza beyaz örtü bağlayın" talimatı verildi.

"NEREDE ALİYA'NIZ?"

Binlerce Boşnak ve Hırvat, verilen emri yerine getirdi. Bu şekilde tespit edilen binlerce Boşnak, bir süre sonra evlerinden silah zoruyla, gece baskınlaryla çıkarıldı ve esir kamplarına götürüldü.

Sadece o yılın Mayıs ayında, 256'sı kadın, 153'ü çocuk olmak üzere toplam 3 bin 178 kişinin öldürüldüğü katliamın tanıklarından biri yıllar sonra çekilen "Priyedor Yazı 1992" belgeselinde o anları şöyle anlattı;

"Evimizin önüne geldiler. Çıkın dışarı, çıkın dışarı; diye bağırdılar. Biz dışarı çıktık. Eşim en küçük kızımızı kucağında taşıyordu. Sonra kızımı benim kucağıma verdi. 'Aliya'nız nerede? Nerede o Aliya'nız?" diye bağırıyorlardı.

SİSTEMATİK SIRP 'TECAVÜZ'

Evlerinden alınarak kamplara götürülen binlerce sivil devam eden günlerde katledildi. Hayatta kalmayı başaranlar da oldu. Ancak Omarska Esir Kampı'na götürülen Boşnak ve Hırvat asıllı kadınlara burada sistematik bir şekilde cinsel istismar uygulandı.

Kampta yaşanan vahşet kısa sürede dünyaya duyuruldu. Sırbistan uluslararası baskıya dayanamayarak kampta esir tuttuğu kadın ve çocukları serbest bıraktı ancak, 20 kilometrelik yolu kendileri yürüyerek burayı aşmak durumunda kaldılar... Kamp ise, Ağustos ayında tamamen kapatıldı.

BİNİN ÜZERİNDE CESET HÂLÂ KAYIP

Bosna-Hersek Kayıplar Komisyonu'nun raporlarına göre, yaklaşık 30 bin Priyedorlu, Omarska, Keraterm, Kozarac, Trnopolje ve Manjaça Esir Kampları'na götürüldü. Birçoğu da sürgün edildi. 1991-1995 yılları arasında kentte toplam, 4 bin 93'ü sivil olmak üzere, 5 bin 209 Boşnak öldürüldü. Tespit edilen 57 toplu mezarda, bin 480 kişinin cesedine ulaşılırken, bin 415 kişinin ise halan kayıp olduğu belirtiliyor.

BEYAZ KURDELE GÜNÜ

Sırpların Priyedor'da yaptığı katliam dünya genelinde "Beyaz Kurdele Günü" olarak anılıyor. Katliamı protesto eden vatandaşlar, kollarına beyaz bir kurdele bağlayarak, o gün Sırp olmadığı tespit edilen Boşnak ve Hırvat ailelerini anıyor