Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Ban Ki-moon’un, 31 Aralık’ta dolacak görev süresinin ardından genel sekreterlik görevine talip olan adaylar, BM tarihinde ilk kez canlı yayınlanan açık oturumda bir araya geldi...

Birleşmiş Milletler Genel Kurul Salonunda iki bölüm olarak yapılan açık oturum, Birleşmiş Milletler Webb-TV'de canlı olarak ortak yayınlandı. Genel Sekreter adayları açık oturumda, Birleşmiş Milletlerin karşı karşıya olduğu sorunlar ve olanakları ile ilgili vizyonlarını anlattılar ve dinleyici olarak katılan diplomatların sorularını da yanıtladılar.

GENEL KURULDA İLKLER YAŞANIYOR

Teamüller gereği yeni BM'ye genel sekreter gönderme sırası coğrafi olarak Doğu Avrupa'da. Doğu Avrupa'dan 7 aday, genel sekreterlik için yarışırken, toplamdaki 12 aday bu yıl ilk kez adaylar BM içindeki paneller ve tatışma oturumlarıyla vizyonlarını anlatıyor.

EN ÇOK NE SORULUYOR?

Al Jazeera'nin canlı olarak aktardığı gelişmeler sırasında adaylara sıklıkla sorulan 3 soru ise şu şekilde:

- Suriye'deki iç savaş ve iç savaşın evinden ettiği milyonlarca mülteci ne olacak? 
- BM'nin kendi kadrolarında bile dengeyi tutturamadığı kadın erkek arasında fırsat eşitsizliği sorunun üstesinden gelmek için neler yapılmalı?
- Ve en önemlisi, dünyadaki tüm krizlerde karşılıklı çıkar çatışması nedeniyle kıpırdayamaz hale gelen BM Güvenlik Konseyi'nin (BMGK) yapısında reform mümkün mü?

İŞTE ADAYLARIN CEVAPLARI

Adaylardan eski BM Mülteciler Yüksek Komiseri Antonio Guterres, "BM krizleri nasıl önleyebilir" sorusuna, "Kameralar kriz kopunca geliyor. Ortada para ve ilgi olmayınca TV kameraları ortalarda yok. Savaş çıktıktan sonra insanlar ilgi gösteriyor. Bence krizi önleme, barışı inşa etme ve barışı koruma süreçleri arasındaki bu bölünmüşlüğü ortadan kaldırmalıyız" önerisini getirdi.

Dünyanın en önemli sorunlarının BM Güvenlik Konseyi'nde daimi 5 üyenin kararına bağlı olduğu ve BMGK bu haliyle dünyayı temsil etmiyor, nasıl bir reform yapılmalı sorusu da adaylara yöneltildi. Natalia Gherman, bu soruya "Bu kuruluş kendisini kolayca başka yapılaşmalara adapte edilebilir olduğunu geçmişte kanıtladı. BM reforma devam edebilir"derken, Guterres, BMGK'nın İkinci Dünya Savaşı sonrası oluşan üyelerle devamına atıfta bulunup "Eski Genel Sekreter Kofi Annan'ın sözlerini burada tekrarlamak istiyorum. Güvenlik Konseyi'nde reform olmadan BM'de reform süreci tamamlanamaz" yorumunu yaptı.

Sırp Aday Vuk Jeremiç ise "Bugün artık 1945 yılında değiliz. Değişime ihtiyaç var. BM'ye bağlı birçok kurumda reform gerekiyor. Bu anlamda BM Genel Sekreteri karar süreçlerinde daha belirleyici bir rol üstlenir" dedi. Susana Malcorra da bu fikre katıldığını belirtip, "BMGK artık bu yüzyılın güç dengelerini temsil etmiyor. BMGK üyeliğinde farklı değişkenler kullanılmalı. Konsensus nasıl sağlanır, bunun üzerine yoğunlaşmalı" vurgusunu yaptı.

Mülteci krizinde ise çözüm önerileri soruldu adaylara. Hırvat aday Igor Luksiç "Bosna Savaşı sırasında benim ülkemin yüzde 20'si mülteciydi. Biz insani gelişime odaklanmalıyız. Bence kriz gelişime yatırım yapılmadığı için büyüyor. Aslında dünyada çok para var. Yatırım yapmak isteyen çok fazla şirket var. Bağışçılar var. Kaynaklarını harekete geçirmek isteyen bir çok kurum, girişimci var. Bunlar değerlendirilmeli" önerisinde bulundu.

SON KARARI YİNE 5 ÜLKE VERİYOR

Adayların bu tür oturumlarda kendi projelerini açıklaması tarihi bir değişim olsa da en sonunda kimin genel sekreter olacağına yine BM Güvenlik Konseyi karar veriyor. BM Güvenlik Konseyi üyeleri, yeni genel sekreterin seçilmesi için kendi aralarında çeşitli isimleri gündeme getirerek bunlardan birinde karar kılıyor. Dolayısıyla bu adaylar beş daimi üyeden veya bu üyelerin birisinin pozisyonuna çok yakın duran devletlerin vatandaşları arasından seçilmiyor. BMGK'da belirlenen aday, onaylanmak üzere BM Genel Kurulu'na teklif ediliyor. BM Genel Kurulu'nda yapılan gizli oylamada ise adayın oyların üçte ikisini alması gerekiyor. Konsey, Genel Kurul'a bir aday gönderiyor ve genellikle bu aday konsensüsle seçiliyor.

DOĞU AVRUPA'NIN KADIN ADAYLARI DİKKAT ÇEKİYOR

Doğu Avrupa grubunun BM'deki beş coğrafi bölge arasında hiç genel sekreter çıkarmamış olması bu bölge üzerine beklentileri artırıyor. BM tarihinde hiç kadın liderin genel sekreterlik görevine getirilmemiş olması da bununla birleşince Doğu Avrupa ülkelerinden kadın bir genel sekreterin seçilmesi ihtimali yüksek gibi görünüyor. Bu kriterlere Bulgar İrina Bokova ve Moldovalı Natalia Gherman uyuyor.