Necmettin BATIREL
Savaş ekonomisi
Rusya’nın operasyonun birinci etabının tamamlandığını açıklamasıyla ABD ile AB arasında 2022’nin sonuna kadar 15 milyar metreküplük doğalgaz anlaşması küresel borsaları olumlu etkiledi, endeksler haftayı artıda tamamladı. Dolar güçlü kaldı, altın yükseldi. Putin’in “Dost olmayan ülkelere doğal gaz ve petrol satışının ödemelerinde Rus rublesine geçmeyi planlıyoruz" çıkışı Avrupa’yı ayağa kaldırdı. Avrupalı liderler bunu “mevcut anlaşmaları ihlal” olarak değerlendirerek, ödemeleri rubleye çevirmeyeceklerinin altını çizdiler. Ödemeler gerçekleşmezse Rusya’nın vanaları kesmesi ya da azaltması gündeme gelebilir.
ABD, AVRUPA’YA LNG SATACAK
Rusya'nın ana gaz ihracatçısı Gazprom'un rakamlarına göre, 27 Ocak itibariyle Avrupa'ya ve diğer ülkelere gaz satışlarının yaklaşık yüzde 97'si euro veya dolar cinsinden yapıldı. Gazprom'un hali hazırda Avrupa’da 40'tan fazla uzun vadeli gaz anlaşması var ve Avrupa fosil yakıtlar için Moskova'ya günde 1 milyar euroya yakın ödeme yapıyor. Plan Amerika’nın istediği gibi gerçekleşiyor. Kayagazından elde ettiği doğalgazı satmak için fırsat arayan ABD’nin eline büyük koz geçti. Avrupa Birliği ile yapılan LNG anlaşmasıyla enerjide Rusya’ya bağımlılığının azaltılması amaçlanıyor. Ancak ABD’nin bu vaadi yerine getirebilecek kapasitesi olup olmadığı soru işareti. Zira 15 milyar metreküp, ABD’de 7 buçuk milyon hanenin günlük ısınma ihtiyacına denk geliyor, ki Avrupa için bu çok küçük bir rakam. Rusya, Avrupa Birliği’nin en büyük doğal gaz tedarikçisi konumunda ve Avrupa’nın ithalatının yüzde 40’tan fazlasını oluşturuyor. Rusya Merkez Bankası, uluslararası rezervlerindeki tüm altının Rusya’da olduğunu açıkladı.
BİST HAFTAYI ZİRVEDE TAMAMLADI
Borsa İstanbul, günü yüzde 0,03 değer kaybıyla 2175 puandan tamamlamasına karşın tüm zamanların en yüksek haftalık kapanışını gerçekleştirdi. toplam işlem hacmi 23,2 milyar lira oldu.Bankacılık endeksi yüzde 0,86, holding endeksi yüzde 0,03 değer kaybetti. Sektör endeksleri arasında en fazla kazandıran yüzde 2,32 ile turizm, en çok gerileyen ise yüzde 1,33 ile sigorta oldu.Kardemir (D), Türk Hava Yolları, SASA Polyester, Karsan Otomotiv ve Garanti Bankası en çok işlem gören hisse senetleri. Buhafta en çok kazandıran hisseler yüzde 20.30 ile Aksa ve yüzde 18.66 ile Hektaş olurken, en çok kaybettirenler ise sırasıyla yüzde 7.98 ve yüzde 6.56 ile Doğan Holding ve Borusan Yat. Paz. hisseleri oldu..Endeksin dolar bazında fiyatı ise 147 seviyesinde Aşağı yönlü hareketlerde 2168 ve 2150 destek 2189 ve 2,203 direnç seviyeleri Yabancıların borsadaki payı geçtiğimiz haftaya göre 0.11 baz puan artarak yüzde 37.62 seviyesine yükselirken, 2 yıllık tahvil faizi 26.48 seviyesinde
İMALAT ENDEKSLERİ AÇIKLANIYOR
Rusya-Ukrayna savaşının küresel çapta fiyatlamalar üzerinde belirleyici olmaya devam ediyor. ABD ile Çin arasındaki tansiyonun artması risk iştahını törpülüyor. Bu gelişmelerle küresel pay piyasalarında karışık bir seyir izleniyor, güvenli liman olarak görülen varlıklara talep artıyor. Yeni haftada İngiltere Merkez Bankası Başkanı Andrew Bailey başta olmak üzere ABD Merkez Bankası ve Avrupa Merkez Bankası yetkililerinin açıklamaları izlenecek. uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Standard & Poor’s’un Türkiye değerlendirmesi var. veri gündeminde yurt içinde ekonomik güven endeksi, dış ticaret dengesi, imalat sanayi Satınalma Yöneticileri Endeksi, yurt dışında ise ABD’de büyüme ve istihdam rakamları, Avro Bölgesinde enflasyon, tüketici güven endeksi, İngiltere’de büyüme dünya genelinde açıklanacak büyümenin öncü göstergesi imalat sanayi endeksleri takip edilecek.
FED FAİZİ 3.50’YE Mİ ÇIKARACAK?
Mart ayındaki toplantısda Fed faizi 25 baz puan artırdı. Rusya – Ukrayna gerginliğinden kaynaklı olarak Fed’in faiz artırımını öteleyebilir mi algısı ortadan kalkarken, Fed 6 faiz artırımı daha olacağını ve sıkılaştırmanın artacağını açıkladı. Öyle ki Fed’in enflasyon kaynaklı gelişmelerden ötürü Mayıs ayında 50 baz puan faiz artıracağını piyasalar fiyatlarken, Fed eyalet başkanlarından da 50 baz puan faiz artırılması gerektiği yüksek sesle konuşuluyor. Avrupa Merkez Bankası da aşırı yükselen enflasyonu önlemek için sıkılaşmaya gitmeye karar verdi. Yılsonunda faizler artacak. ABD'de Michigan Üniversitesi tüketici güven endeksi, Mart'ta aşağı yönlü revize edilerek 59,4 oldu. tüketici güven endeksi, Şubat'ta ise 62,8 seviyesinde gerçekleşmişti. Citigroup ekonomistleri kalıcı yüksek enflasyonun Fed’i daha agresif davranmaya zorlayarak 2022’de en az 4 kez yarım puanlık artışa neden olabileceğini ve 2023’te gösterge faizinin yüzde 3,5-3,75 aralığında olabileceğini öngörüyor. Euro dolar paritesi haftayı 1.0982 sentle tamamladı. 1.1050 direnç, 1.0970 destek konumunda
KUR KORUMA, DÖVİZE YÖNELİŞİ BİTİRDİ
Bankaların TL mevduat için uyguladıkları faiz oranı 18 Mart haftasında bir önceki haftaya göre 24 baz puan azalışla %15,41’e geriledi. Ancak TL bazlı ticari kredilerin faiz oranı ise aynı haftada bir önceki haftaya göre 35 baz puan artışla %20,69 oldu. Ticari kredilere uygulanan mevduat farkı TL için %5,28 olurken Dolar ve Euro için sırasıyla %3,23 ve %3,29 oldu. TBMM’ye sunulan yeni yasa teklifine göre bankalar ve finans sektörü firmalarından alınacak kurumlar vergisi oranı yüzde 20’den yüzde 25’e çıkarılıyor. Rusya’ya ruble ile doğalgaz ödemelerinde ortaya çıkan problem sonrası brent petrol haftayı 120 dolarla tamamladı. Ancak gelişmekte olan ülke para birimlerinin dolara karşı değer kazanması dolayısıyla TL bu gelişmeden olumsuz etkilenmedi. Dolar haftayı 14.78, Euro 16.21 TL ile tamamladı. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Zelensky’ ile barış görüşmesi yapması Türkiye’nin itibarını arttırıyor. Gelişen ülkeler, Fed’in faiz artırım sürecine önden yüklemeli faiz artırımları ile dolara karşı oldukça güçlü giriyor. Yıl başından bu yana; Brezilya reali %15.10, Güney Afrika randı %9.56 yükseldi. En fazla değer kaybı; Rus rublesi %26.75 yaşadı. Kur korumalı mevduat volatiliteyi düşürüyor. Bireysel döviz talebi kesildi, yatırımcı artık kur korumalı hesap açarak hem dövizini döviz olarak tutuyor, hem de ekstra kazanç elde ediyor.
ALTIN NEDEN YÜKSELİŞE GEÇTİ?
Altın fiyatları, yatırımcıların Ukrayna krizinden ve emtia kaynaklı enflasyon artışından kaynaklanan risklere karşı korunma arayışına girmeleriyle, Cuma günü ons başına 1960 civarında sabit kaldı. Güvenli liman varlığı bu hafta yaklaşık %2 artarak geçen haftaki kayıpların bir kısmını telafi etti. Son gelişmelerde batılı liderler Perşembe günü Ukrayna'ya askeri ve insani yardım yığdı ve Rusya'nın komşusunu işgalini “barbarlık” olarak nitelendirdi.
İngiltere Başbakanı Boris Johnson Rusya'nın altın rezervlerini kullanarak yaptırımları aşmaya çalıştığına dair kanıtlar olduğunu öne sürdü. Bu arada, Federal Rezerv yetkililerinin artan enflasyonla mücadele için bu yıl parasal sıkılaştırmaya yönelik daha agresif bir yaklaşıma işaret etmesinden sonra yatırımcılar temkinli kaldılar. Yeni haftada dünya genelinde açıklanacak Mart ayı imalat endeksleri tahminleri aşarsa altın olumlu etkilenir. 10 yıllık ABD tahvillerinde getirilerin 2.48’e tırmanmasına rağmen altın güçlü kalıyor. 1940 dolar destek 1965 dolar ara direnç konumunda. Aşılırsa 1974 – 1992 dolar aralığı hedef olacak. Gram altın 936 liradan satıldı. Fiyat yeni haftada 940 – 950 lira aralığında hareket edecek görüntü taşıyor.