Küresel ekonomi pandemiden kurtulmak için normalleşme adımları atarken, ABD ırkçılığa isyan hareketi ile tepeden tırnağa karıştı. Minneapolis şehrinde siyahi George Floyd adlı kişinin polis tarafından gözaltına alınırken nefessiz bırakılarak hayatını kaybetmesi üzerine başlayan protestolar ülke geneline yayıldı. Savcılığın, elleri arkadan kelepçelenmiş ve yere yatırılmış haldeyken boğazına dizini bastırarak ölümüne neden olan polis memuru hakkında üçüncü derece cinayet suçlamasında bulunması tepkileri zirveye çıkardı. Askeri polis birlikleri olaylara müdahale ediyor.

AVRUPA %1.5 EKSİDE KAPANDI

Başkan Trump’ın Cuma günü akşamı Hong Kong yasası yüzünden Çin’e yeni yaptırımları açıklayacağını duyurması Avrupa borsalarının %1.5 ekside kapanmasına yol açtı. Aysonu dolayısıyla kar satışlarının gelmesi düşüşte etkili oldu. Wall Street Michigan Üniversitesi tüketici güven endeksinin Mayıs’ta 65.9’a düşmesinden olumsuz etkilendi. Ama teknoloji şirketlerinin birinci çeyrek kazançlarının yüksek gelmesiyle artıda kapandı.  

POWELL: BENDEN BU KADAR

ABD krizler ülkesi oldu. Koronavirüsten 100 bin kişi hayatını kaybetti, işsiz sayısı 2.5 ayda 41 milyona ulaştı. Salgın hızla yayılıyor. İflasın eşiğine gelen dev şirketlere para yağdıran FED Başkan Powell Acil durum araçları kredi vermek için var, harcamak için değil bilanço sonsuza kadar büyüyemez” diyerek sonunda isyan etti. Çin’de geçen hafta Cuma günü başlayan Ulusal Halk Kongresi’nde Hong Kong’da uygulanması öngörülen ulusal güvenlik yasasının kabul edilmesi, Washington ve Pekin arasındaki ilişkilerde yeni krize yol açtı. Başkan Trump Corona virüsü salgınının yönetilmesi sürecinde sert eleştirilerle yüklendiği ve Çin’den yana tavır aldığını iddia ettiği Dünya Sağlık Örgütü ile ilişkileri kestiklerini açıkladı. Trump, Dünya Sağlık Örgütü’ne ayrılan fonların artık başka örgütlere aktarılacağını söyledi. Ardından ABD’nin Hong Kong bölgesine tanıdığı imtiyazların kaldırılması sürecini başlatacaklarını söyledi. Trump ayrıca, orduyla bağları bulunan Çin kurumlarıyla ilişkili Çinli yüksek lisans öğrencilerine vize yasağı getiren bir kararname imzaladı. Alınan göstermelik kararlar sonrasında altındaki yükseliş durdu.

ÇİN’E YAPTIRIMLAR MASADA KALDI

Hong Kong dev bir finans, ticaret ve ‘re-export’ merkezi. ABD ve İngiltere başta olmak üzere dünyanın birçok yerinden ulaşan ürünleri Çin ve diğer Uzak Doğu ülkelerine yeniden ihraç ediyor. Şu anda Hong Kong’da faliyet gösteren birçok ABD’li ve İngiliz şirket bulunuyor. ABD’nin Hong Kong’la ticaret fazlası 300 milyar dolar. Bölgede yatırımcı, üretici, sanayici ve gayrimenkulcü 1300 ABD şirketi faaliyet gösteriyor ABD özel bir yasa ile Hong Kong’a belirli konularda ayrıcalık tanıyor. Çin’e uygulanan gümrük tarifeleri ve bazı kısıtlamalar Hong Kong’a uygulanmıyor. Son durum karşısında Başkan Donald Trump, Hong Kong’la ticarette uygulanan özel statüyü iptal edeceğini söyledi, ayrıntı yok. Trump, Kasım 2020’deki başkanlık seçimine kadar bu konuyu kullanmaya çalışacak. Öncelikle Trump’ın sıradan Amerikan vatandaşlarını etkilemek için bir düşmana ihtiyacı vardı. Ama hiç hesapta olmayan ırkçılık kavgası bütün gelişmelerin önüne geçti. Pandemi dolayısıyla işini kaybeden milyonlarca Amerika’lının nefreti iki kat daha arttı. Trump ‘ın başkanlık seçimlerinde işi giderek zorlaşıyor.

DOLAR REZERV PARA KALACAK MI?

COVID-19 kapsamındaki karşılıklı suçlamalarla birlikte ABD-Çin ilişkileri gerildi. ABD’nin son zamanlarda Çin’e karşı daha da sert bir tutum izlemesinin çeşitli nedenleri var: ABD’nin gücü sadece askeri değil, doların rezerv para olmasından da kaynaklanıyor. ABD nominal GSYH bakımından en büyük ekonomiyken, Çin satınalma gücü paritesine göre en büyük ekonomi oldu. Yükselen bir güç olarak Çin şimdi ABD’yi daha da zorlamaya ve tek süper güç özelliğini sorgulamaya başladı.ABD yönetimi Çin’in yapay zekada ve 5G’de aldığı mesafeden de memnun değil. Mütteffiklerinden bu teknolojiyi kullanmamalarını istiyor. ABD Çin’in bu atılımlarını ve başarılarını engellemekte geç kaldığını düşündüğünden bu aşamada çevreleme ve baskı politikası izliyor.

TWİTTER KRİZİ, TUZ BİBER OLDU

Trump’ın başı sosyal medya ile de büyük sıkıntıda. Twitter, Başkan Trump’ın Minneapolis’teki gösterilerle ilgili ‘’yağma başlarsa ateş açma da başlar’’ uyarısı yaptığı paylaşımını “şiddeti yücelttiği” gerekçesiyle gizledi, ancak erişime açık bıraktı.Trump’ın paylaşımı bu notun üzerine iki kez tıklayınca görülebiliyor. ABD Başkanı, sosyal medya şirketlerine yönelik yasal korumanın azaltılmasını ve bu şirketlerin daha sıkı denetlenmesini amaçlayan kararnameyi imzaladı.  Trump, "Kararnameyle sosyal medya şirketleri artık sorumluluktan muaf olmayacak. Bugün ifade özgürlüğünü en büyük tehlikelerden birinden korumak için buradayız" dedi. Trump, "Twitter'ı kapatırız, yasal olarak mümkün" dedi.

İLK ÇEYREKTE EKONOMİ %4.5 BÜYÜDÜ

Türkiye ekonomisinin bu yılın ilk çeyreğindeki yüzde 4,5'lik büyüme performansı parmak ısırttı. Avrupa’nın 3.8, ABD’nin %5 daraldığı dönemde. yaşanan 4.5’lik büyüme, 'Bir de COVID-19 olmasaydı ikinci çeyrekte ne olurdu.' dedirtiyor. Güçlü bir sanayi büyümesi yakaladık. 1 Haziran'dan itibaren ertelenen işlerin de devreye girmesiyle birlikte büyüme hızımız çok daha artacak. Yüzde 4,5'lik büyüme, aynı zamanda reel sektörün üretimden kopmadığını, işleri bırakmadığını, zor şartlara rağmen üretimde eksiklik oluşturmadığını gösteriyor. Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği (Satınalma Müdürleri Bileşik Endeksi  mayısta bir önceki aya göre 11,8 puan artarak 45,7'ye yükseldi. Nisan’da bu rakam 33.9 du. bu artışta sanayi sektörü endeksinin önceki aya göre 19,7 puan artarak 47,9 seviyesine yükselmesi etkili olurken, hizmet sektörü endeksi de 7,0 puanlık artışla 43,9 seviyesine yükseldi. küresel kriz Türkiye için bir fırsat suncak.  Çin'den Avrupa'ya yaklaşmayı planlayan ya da tedarik zincirini çeşitlendirmek isteyen yabancı şirketler için Türkiye'nin cazip bir ülke olacak.Türkiye en büyük üretim üslerinden birine dönüşebilir. ithal ürünlerin yerini içerideki eşdeğerlerinin yer alması cari açıkla birlikte enflasyonu düşürecek.

POZİTİF AYRIŞMA DEVAM EDECEK Mİ?  

Borsa İstanbul Haftayı 105 bin 500 düzeyinde tamamladı. Bankalara son iki günden beri yöneliş var. 12 Haziranda müsabakaların başlayacak olması spor sektörünü dopingledi %8.66 prim yaptı. Enerji, hizmet, perakende sektörlerinde büyü yoğunlaşma yaşanıyor. Son 3 günde toplam işlem hacmi 50 milyar lira ile rekor düzeye ulaştı. BİST’e 180 bin yeni yatırımcı geldi. Yılbaşından bu yana 10 milyar dolarlık tahvil ve hisse senedi satarak çıkış yapan yabancı yatırımcıların hızlı büyüme potasına giren Türkiye’ye dönüş yapacağı belirtiliyor. Yeni haftada yurtiçinde Merkez Bankası para politikası toplantı özeti, Mayıs enflasonu ve imalat endeksleri izlenecek. Euro bölgesinde imalat endeksi, Nisan ÜFE ile perakende satışlar ve Avrupa Merkez Bankasının Perşembe günkü faiz kararı var. ABD’de Mayıs üretim endeksi, özel sektör ve tarım dışı istihdam rakamları ile Nisan fabrika siparişleri açıklanacak. Ancak ABD’de verilerden daha çok yaşanan ırkçılık gerilimi piyasaların ana gündem maddesi olmaya devam edecek. Wall Street’teki satış küresel borsaları kısmen etkiler, zira yaşananlar bölgesel. Çin’de imalat ve hizmet endekslerinin Mayıs ayında yükselişe geçmesi Avrupa’yı olumlu etkileyecek. 1 Haziran’dan itibaren Türkiye’de yeni normal hayatın başlayacak olması BİST’teki talebin güçlü kalmasını sağlayacak. Teknik açıdan 100 bin ana destek, 106 bin direnç konumunda. Aşılırsa 108 bin 500 gündeme gelecek.

AMERİKALI PARA HARCAMIYOR

ABD’de Nisan ayında yapılan büyük yardımlar dolayısıyla yüzde 6.5 daralması beklenen kişisel gelirler %10.5 arttı. Ancak kişisel harcamalar %13.6 daraldı. Ekonominin Nisan’da tüm ay boyunca kapalı olmasının yanında hizmet başta olmak üzere tüm sektörlerin ve sosyal hayatın da durmasıyla harcamalar daha önce görülmemiş oranda düştü.Amerika’da 23 Mayıs haftasında, 2.1 milyon Amerikalı daha işsizlik maaşı için başvuruda bulundu. 2.5 aylık dönemde bu imkandan faydalanmak için başvuranların toplam sayısı 41 milyonun üzerine çıktı. ABD’de Nisan ayında işsizlik oranı yüzde 14,7 ile 1929’daki büyük buhrandan bu yana görülen en yüksek rakam. Mayıs ayında işsizliği %20 ile rekor düzeye ulaşması bekleniyor. ABD Merkez Bankası, Başkan Jerome Powell, düzenlediği sanal konferansta, " Fed, pandemi döneminde tüm araçlarını kullanmaya kararlı" dedi. Kredi programlarının esas amacı istihdamı korumak. Negatif faizlerin ABD için uygun bir araç olduğunu düşünmüyoruz Tam olarak istihdama odaklanmış durumdayız" dedi. Powell, "Salgında ikinci dalgadan daha çok güvenin zedelenmesi daha önemli, diyerek yaşanan olayların Beyaz Saray’ın halk nazarında büyük itibar kaybettiğini, bu yüzden alınan önlemlerin sonuç vermeyeceğini anlatmaya çalıştı. Avrupa’da 750 milyar euro’luk yeni yardım paketi Euro’ya güç kazandırdı. ABD’de açıklanan verilerin kötüleşmesi dolardaki kayıpları arttırdı. 1.11 sente çıkan parite Trump’ın Çin’e yönelik yaptırım kararının etkisiz kalmasıyla 1.1023 sente geriledi. Yeni haftada özel sektör ve tarım dışı istihdam rakamları ile Mayıs imalat endeksleri yönü belirleyecek. Doların zayıf kalması yaşanan olaylara rağmen risk iştahının arttığını gösteriyor.

BANKALARA YENİ KREDİ ZAMANI

BDDK daha önce aldığı aktif rasyosu kararını güncelledi. Daha doğrusu BDDK bankaların daha önce alınan aktif rasyosu kararının etrafından dolanmasını engelledi. Aktif Rasyosunu tutturamayan bankalara bir süre daha zaman tanındı. Üç Aydan kısa süreli krediler hesaplamada kredilere dahil edilemeyecek yani bazı müşterilere verilen kısa süreli krediler ile oran düzeltilemeyecek. Müşteri reposu veya kısa finansman reposuna artık muafiyet yok.Daha önce döviz mevduatı toplayan bankaların topladıkları mevduattan daha fazla kredi vermeleri gerekiyordu. Yeni düzenleme ile bankalar topladıkları döviz mevduatı kadar döviz kredisine bir katsayısı uygulanacak yani verdiği döviz kredisi kadar döviz mevduatı toplayan bankalara ciddi bir iyileşme sağlandı ama topladığı döviz mevduatı döviz kredisinden daha fazla olan bankalar için ise şartlar daha da zorlaştırıldı. Bankaların döviz mevduatı zaten tercih etmiyorlar; şu an yapabilecekleri şey dövizi cazibesini daha da azaltmak olacak. Döviz alım ve satımına getirilen yüzde 1 vergi ile yabancı paraya yöneliş büyük cazibe kaybetti.

TÜRK LİRASI İSTİKRAR KAZANDI

Clearstream ve Euroclear ortak iletişim platformu Bridge üzerindeki TL işlemlerine devam edeceklerini açıkladı. Haftaya satıcılı başlayan ve 6.70’in altını test eden kur haftanın son günlerine doğru ABD ile Çin arasında yaşanan gerginlik nedeniyle yönünü yukarıya çevirdi ve 6.80 üzerine çıktı. BDDK’nın son aldığı bankaların aktif rasyosundaki düzeltme kararı kurlardaki yükselişi frenleyecek etki taşıyor. Aşağı yönlü hareketler için 6.77 ve 6.74 noktası oldukça önemli. Zira bu 2 seviyenin altına sarkması halinde 6.70’lerin altını test edebiliriz.Tabi bu süreçte özellikle küresel taraftaki risk iştahı ile BDDK, TCMB ve SPK gibi regülatörlerin alabileceği ekstra yeni önlemler ile swap konusuna dair yaşanabilecek gelişmeler kurların seyrini her an değiştirebilir. 6.85 aşılmadığı sürece yön aşağıda kalacak. Yeni haftada Mayıs enflasyon rakamları Merkez Bankasının faiz indirim sürecine devamı açısından kritik önem taşıyor. 5 yıllık risk primi 540 düzeyinde. Euro parite desteğiyle 7.50 – 7.55 TL aralığındaki yerini koruyacak görünüyor.

 ALTIN YUKARDA TUTUNACAK MI?  

ABD ve Çin arasında süregelen gerilim ve taraflardan gelen açıklamalar güvenli liman altına olan talebi artırdı. Hong Kong’a uygulanacak yeni yaptırımlar onsu 1735 dolara çıkarmıştı. Ancak Trump’ın aldığı göstermelik kararlar sonrası Vıx yani korku endeksi 29’dan 27’ye gerileyince altın da haftayı 1728 dolarla tamamladı. Son iki ayda, dünya çapındaki merkez bankaları ve hükümetler, küresel ekonomi koronavirüs nedeniyle durma noktasına geldiğinden, finansal piyasalara benzeri 21 trilyon dolarla görülmemiş miktarda likidite sundu. Ama risk iştahının artmasına bağlı olarak yatırımcılar hisse senetlerinde kalmayı tercih ettiği için altına yöneliş zayıfladı. Endüstriyel üretimde kullanılan gümüşün onsunun 14.5 dolardan 17.85 dolara yükselmesi altına destek verdi. FED Başkanı Powell’ın negatif faiz uygulamasına bir kere daha kapıyı kapatması altını aşağıda tutacak en önemli gelişme olarak görülüyor. 1700 dolar destek, 1740 dolar direnç haline geldi. Bu aralık dışına çıkılırsa trend değişikliği yaşanacak. Gram altının yeni haftada 375 – 382 TL aralığında hareket etmesi bekleniyor..