Necmettin BATIREL
Kambur kalktı, izi kaldı!
Ne Borsa ne de Başkan Donald Trump şu anda FED'in uyguladığı para politikasından memnun değil. Kolay paraya son verecek kararların hayata geçmesi korkuları arttırıyor. Trump'ın FED'in çıldırdığını söylemesi sonrası tahvil faizlerindeki büyük artış, endekslerde sert düşüşe yol açtı. Cuma kapanışta tepki hareketi ile geri dönüş oldu ancak hisse senetleri Mart ayından bu yana en kötü haftayı yaşadı. Dolar kayıplarının bir kısmını geri aldı, altındaki ataklar kesildi. Petrol üretim ve kuyu sayısındaki artışla 80 dolarda kaldı. Şimdi ayrıntılara ve gelecek haftanın beklentilerine bakalım.
HEDEFTEKİ ÜLKE: İTALYA - ABD'de Başkan Donald Trump'ın FED'e yönelik eleştirileri, Avrupa tarafında İtalya Bütçe tartışmaları, İngiltere tarafında ise Brexit konusu gündemdeki ana konular. Son günlerde Trump'ın, FED'in faiz artışlarına yönelik yaptığı sert eleştiriler sonrası piyasa tarafında duyulan endişe ABD Hazine Bakanı Steven Mnuchin, Trump'ın, FED'in bağımsızlığına saygı duyduğunu söylemesiyle birlikte kısmen de olsa rahatladı. Euro Bölgesi'nde ise gözler 15 Ekim pazartesi günü Avrupa Birliği'nin İtalya bütçesine yönelik sunacağı rapora çevrildi. Avrupa Komisyonu Başkanı Jean Claude Juncker'in, İtalya'nın bütçe konusunda sözlerini tutmadığına yönelik sözleri dikkat çekti. Avrupa Merkez Bankası Başkanı Mario Draghi'nin, bölgedeki büyümenin devam edeceğine ilişkin söylemleri satışları sınırladı, borsalar haftayı hafif ekside tamamladı.
BRUNSON ENKAZ BIRAKTI - Yurtiçi tarafta ABD ile daha önce krize neden olan papaz Brunson konusu hafta boyunca ana manşet olarak kaldı.. 12 ekim'de mahkemenin alacağı karar gün boyu büyük bir heyecanla beklendi. Ancak gizli tanıkların ifadelerini değiştirmelerinden sonra sonuç belli oldu, piyasa bu beklentiyi önceden satın almaya başladığı için tepkisi sınırlı oldu. Savcının daha önce 35 yıl ile yargılanan sanık için 10 yıl hapis istemiyle birlikte adli kontrol kararının kaldırılmasını talep ederken mahkeme 3 yıl 1 ay 15 gün hapis cezası vererek adli kontrolünü ve yurtdışı çıkış yasağını kaldırdı. Bu kararla birlikte Brunson yattığı süre göz önünde bulundurularak serbest bırakıldı. Brunson akşam saatlerinde özel bir uçakla ABD'ye uçtu. Başkan Trump papazın serbest bırakılmasıyla ilgili olarak Türkiye ile hiçbir şekilde anlaşma olmadığını söyledi. ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo ise, Twitter'dan yaptığı açıklamada "Türk hükümetinin diğer ABD vatandaşları ve ABD Dışişleri Bakanlığı'nın oradaki çalışanlarını da hızla serbest bırakacağını umuyoruz" ifadelerini kullandı. Cumhuriyetçi Senatör Thom Tillis ise, Brunson'ın serbest bırakılmasında Trump ve Pompeo'nun ortak çabalarının etkili olduğunu söyledi Tillis, ikilinin Türkiye ile "olumlu ilişkilere geri dönme" çabasında
İTHALATTA YAPICI AZALMA - Ağustosta cari açığın 2.6 milyar dolar fazla vermesinde ithalatta yaşanan azalma önemli rol oynadı.Yılın 8 ayında 97 faslın 36'sında (yüzde 37) ithalat azalırken, tutar bazında en fazla düşüş gösteren 2,2 milyar dolarla "kıymetli ve yarı kıymetli taşlar, kıymetli metaller, inciler, taklit mücevherci eşyası ve metal paralar" oldu. Onu 984,5 milyon dolarla "gemiler ve suda yüzen taşıt ve araçlar", 946 milyon dolarla "elektrikli makine ve cihazlar, ses kaydetme-verme, televizyon görüntü-ses kaydetme-verme cihazları, aksam-parça-aksesuarı" izledi. 3 ürün grubunda yaşanan ithalat azalışının dış ticaret açığına olumlu katkısı 4,1 milyar doları buldu. ithalatın en fazla düştüğü yüzde 67,6 ile "şemsiyeler, güneş şemsiyeleri, bastonlar, iskemle bastonlar, kamçılar, kırbaçlar ve bunların aksamı" olurken, onları yüzde 65 azalışla "demiryolu ve benzeri hatlara ait taşıtlar ve malzemeler, bunların aksam ve parçaları, mekanik trafik sinyalizasyon cihazları", yüzde 41 gerilemeyle "et, balık, kabuklu hayvanlar, yumuşakçalar veya diğer su omurgasızlarının müstahzarları" izledi.
BİST'TE BİLANÇO DÖNEMİ -Borsa İstanbul haftayı %2'lik artışla 96 bin 657 puanla tamamladı. işem hacmi 10 milyar lirayı aştı. Bankacılık endeksi yüzde 2,20, holding endeksi de yüzde 1,56 yükseldi. En büyük artış %5.45 ile ulaştırma sektöründe yaşandı. Brunson davası gün boyu (sonuç erken belli olduğu için) azalan bir etki meydana getirdi. Sonucu kestirmek güç olmadığı için endeks 97 bin 168 puanla tavan yaptıktan sonra 95 bin 695 puana döndü. Kurlardaki dalgalı seyir talep artışının devamını engelledi. Üçüncü çeyrek şirket bilançolarının satın alınacağı bir dönem başlıyor. Hükümetin aldığı ve almakta olduğu önlemlerle faiz, kur ve enflasyon üçgenindeki seyir izlenecek. Papaz'ın bırakılmasıyla Türkiye – ABD ilişkilerinde yaşanacak iyileşme piyasada satın alınacak. 97 bin 200 ara direnç konumunda. Aşılırsa 98 bin 500 hedef olacak. 94 bin desteğinin kırılmaması gerekiyor. Bu haftanın gündeminde Türkiye'de, temmuz işsizlik rakamları (önceki 10.2); eylül bütçe rakamları, ağustos sanayi üretimi (%1.3) Merkez Bankası beklenti anketi var. Euro bölgesinde eylül TÜFE (0.5 – 2.1) ve pazartesi günü başlayacak AB'nin İtalya raporu izlenecek. ABD'de eylül perakende satışlar (0.6); sanayi üretimi (0.2); kapasite kullanım oranı (78.2); konut başlangıçları (-4.5); açıklanacak. Çin'de Cuma günü belli olacak üçüncü çeyrek büyüme rakamı (1.6 / 6.6); eylül sanayi üretimi (6.0); perakende satışlar (0.9) gelişen ülke piyasalarını yakından ilgilendiriyor.
EURO'DAKİ KAYIPLAR ARTIYOR - ABD'de Başkan Donald Trump'ın FED'e yönelik eleştirileri, Avrupa tarafında İtalya Bütçe tartışmaları, İngiltere tarafında ise Brexit konusu parite üzerinde etkili oluyor. Euro Bölgesi'nde ise gözler 15 Ekim'de Avrupa Birliği'nin İtalya bütçesine yönelik sunacağı raporda.. AB'nin teklifine karşı İtaya'nın tutumu sert olursa paritede aşağı yönlü hareketler güçlenecek. Diğer taraftan İngiltere'de Brexit konusu da euro üzerindeki baskıyı artırıyor. Son gelen açıklamalar hala daha çözülmesi gereken büyük sorunların olduğu yönde. Juncker; bir Brexit anlaşmasına ulaşmak için hala daha ilerlemeye ihtiyaç olduğunu belirtirken devamında ''Bir Brexit anlaşmasına varılmasına bekliyorum'' şeklinde konuştu. İngiltere Başbakanlık Sözcüsü hala daha aşılacak çok büyük sorunların olduğunu ve Başbakan'ın, İngiltere'yi kalıcı bir gümrük birliği tuzağına sokacak Brexit planını kesinlikle kabul etmeyeceğini söyledi. Bu gelişmeler üzerine euro dolar paritesi 1.16 sentten 1.1559 sente inerek kapandı Yeni haftada verilerden daha çok İtalya, Brexit konusu pariteyi etkileyecek. FED Başkanlarını faiz konusundaki açıkladığı görüşleri euro'ya değer kaybettirecek. 1.1530 sent kırılırsa 1.1470 sent desteği gündeme gelecek.
TL'DE GÜÇLENME SÜRECEK Mİ? - Merkez Bankası Başkanı Murat Çetinkaya, Bali'de düzenlenen IMF-Dünya Bankası'nın güz toplantılarında, ekonomik aktivitede yeniden dengelenme unsurunun oluştuğunu, iç ve dış talepte hızlanmanın yavaşladığı ortamda ise ekonominin güçlenmeyi sürdürdüğünü belirtti. Zayıf yurt içi talep şartlarına rağmen fiyatlama davranışlarında kötüleşme enflasyon görünümü için yukarı yönlü risk meydana getirdiği konusunda uyarılarda bulunan Çetinkaya, bankanın fiyat istikrarı hedefini yakalamak için mümkün olan tüm araçları kullanmaya devam edeceklerini söyledi. Cumhurbaşkanı Erdoğan, çok komik sebeplerle yaptırım uygulamaya kalkanların kaybedeceğini söylerken yatırımların süreceğine ve ekonomiyi büyütmeye devam edeceklerini ifade etti. Gündemin merakla beklediği Brunson Davası'nda papazın serbest bırakılacağına yönelik haberler karar öncesi duyulduğu için piyasa erken tepki verdi. Perşembe akşamı 6.02 TL ile kapanan dolar güne 5.90 ile ile başladı, 5.84 ile taban yaptıktan sonra 5.93 TL'ye doğru atak yaptı haftayı 5.87 TL ile tamamladı. Euro 6.79 TL'den işlem gördü. Bu hafta ABD'den Türkiye ile ticari ilişkilere yönelik gelecek mesajlar önemli. Ama asıl mesele papaz değil Fırat'ın doğusu ile 4 Kasım'da İran'da uygulanmaya başlanacak olan ABD ambargosu biliyorsunuz. ABD, İran'la ticari ilişkisini sürdüren ülkelere yaptırım uygulayacağını açıklamıştı. Döviz sepeti 6.39 TL'ye düştü. 5 yıllık risk primi 397 düzeyinde. Hala yüksek. Gelişen ülke paraları güç kazanmayı sürdürürse dolar 6 TL'nin gerisinde kalacak. Bu durumda 5.80 – 5.85 TL gündeme gelecek. 5.80 kırılırsa 5.70'lere kadar geri çekilmeler görülebilir. Unutmayın, papaz Brunson'un ilk duruşmasının görüldüğü 16 nisan'da dolar kuru 4.10 TL idi.. 12 ağustos'ta 7.09 TL ile tavan yaptı.. Yani özetle TL'de 1.8 TL ekstra prim %4.3 fark var.
KUYU ARTTI, PETROL GEVŞEDİ - Rusya Enerji Bakanı Alexander Novak, Rusya'nın petrol üretiminin hali hazırda Eylül ayına göre 10 bin varil/gün artış gösterdiğini bildirdi. Novak ayrıca gelecek aydan 2019 yılı sonuna kadar Belarus'a hafif ve ağır petrol ürünleri ihracatını durdurmayı planladıklarını ifade etti. Öte yandan Uluslararası Enerji Ajansı verilerine göre global petrol talebinin 100 milyon varil/gün olduğu görülürken Mayıs ayından bu yana OPEC, Rusya ve ABD gibi üreticilerin katkısı ile global petrol arzının 1,4 milyon varil/gün arttığını belirten IEA, arz artışının 735 bin varil/günlük bölümünün OPEC'ten geldiği kaydedildi. IEA ayrıca global petrol talebi için de 2018 ve 2019 büyüme tahminlerini aşağı yönlü revize ederken İran konusunda üretimin Eylül'de 180 bin varil azalarak 2.5 yılın en düşük seviyeleri olan 3.45 milyon varil/güne düştüğü ve petrol satışının da 2018 2.çeyrekteki tepe noktasına göre 800 bin varil azalarak 1.63 milyon varil/gün olduğunu açıkladı. Konuyla ilgili olarak ise İran ve Venezuela gibi arz konusunda sorunları olan ülkelerin üretimdeki düşüşünün Ortadoğu ve Afrika'nın telafi ettiğini kaydetti. Bunun dışında ABD'deki Michael kasırgası devam ederken petrol üretimi konusunda şimdilik sınırlı bir etki göstermekte. ABD'de Baker Hughes sondaj kuyu sayısının geçen hafta 861'den 869'a yükseldiğinin açıklanması brent petrolü 80 dolar düzeyinde tuttu. Yeni haftada stok artışları devam ederse 78 dolara inilecek.
ALTIN'DA GEVŞEME BAŞLADI - Çin Yuanı'nda bölgesel ticaret anlaşmaları spekülâsyonları kaynaklı görülen düşüşün yanı sıra dolar endeksinin 95 düzeyinin gerisine inmesi ve 10 yıllık ABD hazine bonolarına alım gelmesiyle faizlerin 3.14 düzeyine gerilemesi altını 1220 dolara tırmandırdı. Ancak Çin'den gelen Eylül ayı ticaret dengesi verisinde son 3 ayın en yüksek fazlasının verilmesine karşın ithalat tarafındaki artışın beklentilerin altında kalması altını 1215 dolara indirdi..ABD Hazine Bakanı Steven Mnuchin'in: Çin ile yapıcı bir görüşme gerçekleştirdiklerini ve pozitif olacağını görmeleri halinde ise G20 zirvesinde Trump'ın, Çin Devlet Başkanı Xi ile görüşeceğini belirtmesi ile 1217 dolarla kapandı. Altın 1210 doların üzerinde tutunduğu sürece yukarı hareket devam edecek. Bu dışarıdaki tablo.. Bizde farklı bir resim var. Kapalıçarşı'da gram altın 230 lirayla kapandı. Yeni haftada dolardaki gevşeme eğilimi etkisini sürdürürse –ki öyle görünüyor- altın 225 – 228 TL bandına çekilebilir. Herkese iyi haftasonları diyorum.