Necmettin BATIREL
Güven krizi
Küresel borsalar borsalar haftayı düşüşle tamamladı. Başkan Trump'ın gelecek hafta 200 milyar dolarlık Çin' mallarına ek gümrük vergisi getireceğini açıklaması endekslerin ekside kapanmasına yol açtı. Wall Street'te teknoloji sektörü Nasdaq hisse bazlı işlemlerle hafif artıda kapandı. Avrupa piyasaları oto üreticilerinin Trump'ın ABD ve Avrupa arasındaki ticaret anlaşmasının kapsamına yönelik endişelerle %1'in üzerinde kayıpla kapandı. Risk iştahı azaldı, dolar güç kazandı. Altın kritik destekte tutundu. ABD'de sondaj kuyu sayısının artması petroldeki yükselişi durdurdu. Evet şimdi ayrıntılara ve gelecek haftanın beklentilerine bakalım.
TRUMP'A ANKET ŞOKU - ABD'de Başkan Donald Trump'tan memnun olmayan seçmenlerin oranının yüzde 60'ı buldu.. Washington Post gazetesi ile ABC News tarafından yapılan anketteki "Donald Trump'ın başkan olarak yaptığı görevi beğeniyor musunuz?" sorusuna, ABD'lilerin yüzde 60'ı "hayır" cevabını verirken, "evet" cevabını verenlerin sayısı yüzde 36'da kaldı. Anket, 26 -29 Ağustos'ta, Trump'ın eski kampanya müdürü Paul Manafort'un vergi ve banka sahtekarlığı suçundan yargılandığı ve Trump'ın eski avukatı Michael Cohen'in Trump'ın cinsel ilişki yaşadığı kadınları susturmak için yasa dışı ödeme yaptığını kabul ettiği haftanın ardından yapıldı. "Cohen'i para ödemesi için yönlendirdiyse Trump suç işlemiştir" diyenlerin oranı yüzde 61 iken, "suç işlemedi" diyenlerin oranı yüzde 31 oldu.
AVRUPA'YLA VERGİ DARBESİ - ABD Başkanı Donald Trump'ın, daha önce duyurduğu 200 Milyar Dolarlık Çin mallarına ek gümrük vergisi uygulanacağı kararını gelecek hafta başında devreye alacağının yansımaları fiyatlar üzerinde etkili oluyor. Diğer taraftan ABD ile AB arasında sürüncemede kalan ticaret müzakereleri mercek altında. Başkan Trump'ın: AB'nin tekliflerinin Çin'inkilerden pek farklı olmadığını belirtmesi tedirginliği artırırken, AB Komisyonu Başkanı Juncker yaptığı açıklamalarda: ABD'nin, AB otomobillerine ek gümrük vergisi getirmesi halinde karşı tedbirler getireceklerini söyledi.. Euro Bölgesi'nde bu tarz küresel haber akışlarının yanı sıra, İtalya'nın bütçe sorunları ve "Euro"dan çıkış spekülasyonları gündemdeki yerini korurken, uluslar arası kredi kuruluşu Fitch'in İtalya'nın görünümünü ülkenin mali durumunun bozulmasını gerekçe göstererek durağandan negatif indirmesi euro'daki kayıpları arttırdı. Almanya Perakende satış rakamları zayıflamaya işaret ederken, Euro Bölgesi'nin TÜFE oranları da beklentilerin altında kaldı.
ARJANTİN'E IMF'DEN TAM DESTEK - Arjantin Peso'su üzerinden başlayan ve Dünya çapındaki diğer gelişmekte olan ülke para birimlerini etkileyen dalgalı hareketler sonrası kurlarda haftanın son günü ilk saatlerde TL aleyhine hareketler göze çarptı. Uluslar arası kredi kuruluşu standart and Poor's, Arjantin'in "B+" olan uzun dönem ve "B" olan kısa dönem kredi notunun "negatif izlemeye" alındığı belirtilerek, ülkenin kredi notunun indirilebileceği uyarısında bulunuldu. Buna karşılık Uluslararası Para Fonu sözcüsü Gerry Rice, "Arjantin'e tam destek veriyoruz" dedi..Rice email yoluyla yaptığı açıklamada ," Arjantin yetkililerinin kararlığı ve özverisinin ülkenin şu anda karşılaştığı zorlukları yenmesi için büyük yardımı olacağı konusunda inançlıyız.Bizim hedefimiz hızlıca bu konuşmaları nihayete erdirmek ve Yönetim Kuruluna yenilenmiş ekonomik planını sunmak" sözlerine yer verdi. Bu açıklama üzerine gelişen ülke para birimlerinde toparlanma yaşandı.
DIŞ TİCARET AÇIĞI DARALIYOR - Döviz kurundaki aşırı yükseliş dış ticaret rakamlarını iyileştiriyor. Haftasonu açıklanan ağustos ayı ihracat ve ithalat verilerinde büyük düzelme yaşandığı görüldü. Temmuz ayında 6 milyar dolar dış ticaret açığı ağustos'ta 2.5 milyar dolara düştü. Temmuz'da %70.1 olan İhracatın ithalatı karşılama oranı ağustos'ta %83.3'e yükseldi. Ağustos ayında ihracat yüzde 6,5 azalışla 12,4 milyar dolar olarak gerçekleşti. İhracattaki düşüşte 10 günlük Kurban Bayramı tatili etkili oldu Eğer tatil olmasaydı, ihracat 14 milyar doları aşacaktı. Yılbaşından bu yana 8 aylık ihracat 108,7 milyar dolar olurken, son 12 aylık ihracat 162,4 milyar dolara ulaştı. Bu dönemde 169 ülkeye ihracatta TL kullanıldı. Toplam 3,4 milyar TL tutarında ihracat Türk Lirası ile yapıldı. Türkiye'nin önündeki izlemesi gereken en kısa yol ihracatı arttırmaktan geçiyor. Yurtdışına ne kadar çok mal satar, ne kadar az mal alırsak ticaret dengesi o kadar iyileşecek.
SICAK PARA ÜLKEDEN KAÇIYOR - Borsa İstanbul haftayı sınırlı geri çekilmeyle 92 bin 700'e inerek tamamladı. işlem hacminin 5.9 milyar lirada kalması yatırımcıların büyük kısmının pozisyonlarını koruduğunu gösterdi. Fitch'in TL'deki aşırı yükselişin bankaların refinansman riskini arttırdığı ve bu durumda kredi notunun olumsuz etkileneceği raporu banka sektörünün %2.8 değer kaybetmesine yol açtı. Bu hafta pazartesi günü Türkiye'de enflasyon, ABD'de istihdam rakamları, euro bölgesinde ikinci çeyrek büyüme rakamlarına göre yön belirlenecek. ağustos ayında Tüketici Fiyat Endeksi'nin - yüzde 2,15 yıllık enflasyonun 17.73 artması bekleniyor. Yabancı yatırımcılar geçen hafta 112 milyon dolarlık hisse senedi, 168 milyon dolarlık tahvil olmak üzere toplam 280 milyon dolarlık satış yaptı. Tahvil stokları 13.9, hisse stokları 25.2 milyar dolara geriledi. Yani yabancıların şu anda elinde 39.1 milyar dolarlık menkul kıymet var. Geçen sene ağustos ayında bu rakam 33.1 milyar dolar tahvil, 52.5 milyar hisse senedi olmak üzere toplam 85.6 milyar dolardı. Sonuçta yabancılar 1 yıl içinde tam 46.5 milyar dolarlık satış yapmışlar. Özetle sıcak para 1 yılda 46.5 milyar dolar azaldı.
KRİTİK VERİLER AÇIKLANACAK - Önce Türkiye'den başlayalım. Pazartesi günü ağustos ayı enflasyon rakamları belli olacak. TÜFE'de 2.23'lük artış bekleniyor bu durumda yıllık artış %17.70 ile rekor düzeye ulaşacak. Euro bölgesinde ağustos imalat endeksi (54.6); Temmuz ÜFE (0.3 / 3.9); perakende satışlar (-0.2 / 1.3); ikinci çeyrek büyüme (0.4 / 2.2); izlenecek. Amerika'da pazartesi günü işçi bayramı dolayısıyla piyasalar kapalı olacak. Salı günü ağustos üretim endeksi (54.5), imalat endeksi (54.7) var. Çarşamba günü temmuz dış ticaret açığının 50 milyar dolar olarak gelmesi bekleniyor. Perşembe günü ağustos özel sektör istihdamı (190 bin); temmuz dayanıklı mal siparişleri ile fabrika siparişleri (-0.7) açıklanacak. Cuma günü haftanın en önemli verisi gelecek. Ağustos ayı tarım dışı istihdam (190 bin), ortalama saatlik ücretler (0.7 / yıllık %2.7), işsizlik oranı (%3.8) piyasaları hareketlendirecek.
EURO'YA İTALYA BASKISI - Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch Ratings, İtalya'nın görünümünün "negatife" çevrildiğini duyurdu.Fitch Ratings'ten yapılan açıklamada, İtalya'nın uzun dönem yabancı para cinsinden kredi notunun "BBB" seviyesinde teyit edildiği, ancak görünümünün "durağandan" "negatife" çevrildiği belirtildi.İtalya'da yeni koalisyon hükümetinin kurulmasının ardından, mali gevşemenin ülkenin yüksek kamu borcunu potansiyel şoklara karşı açık bırakmasının beklendiğine işaret edilen açıklamada, ülkenin mali görünümüyle ilgili aşağı yönlü risklerin arttığı vurgulandı. Bu gelişme üzerine euro'daki kayıplar arttıEuro Bölgesi'nde açıklanan öncü Tüketici Fiyat Endeksi yüzde 2.1 beklentilerine karşın yüzde 2.0, gıda ve enerji sektörlerinin ihmal edildiği Çekirdek TÜFE ise yüzde 1.0 ile beklentilerin altında kaldı. Almanya'dan takip ettiğimiz Perakende Satışları rakamlarının da tahminlerin altında kaldığı görüldü. Bu gelişmeler doları güçlendirdi. Euro dolar paritesi 1.1670'den 1.1600 sente düştü. 1.1580 desteği kırılrısa 1.1530 sente kadar düşüş devam edecek
TL'YE DESTEK, DÖVİZE KÖSTEK - Cumhurbaşkanlığı sisteminin hayata geçmesiyle Türkiye'de ekonomik dengeyi sağlamak amacıyla aktif bir politika izleniyor. Kurlardaki artışı frenlemek ve piyasalarda huzuru sağlamak hergün önlem alınıyor. Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile bankalardaki vadeli mevduat hesaplarına uygulanan vergilerde değişiklik yapılması ile TL değer kazanmaya başladı. Yeni uygulama 3 ay boyunca geçerli olacak olup; 6 aya kadarki TL mevduatlarındaki stopaj oranı yüzde 15'den yüzde 5'e düşürülürken, aynı vadedeki döviz hesaplarındaki stopaj oranı yüzde 18'den yüzde 20'ye çıkarıldı. 1 Yıl'a kadarki TL vadeli mevduatlardaki stopaj yüzde 12'den yüzde 3'e düşürülürken, aynı vade için döviz vadeli hesaplarındaki stopaj yüzde 15'den yüzde 16'ya çıkarıldı. 1 Yıl'dan daha uzun vadeli TL vadeli mevduatlara uygulanan stopaj oranı yüzde 10'dan yüzde 0'a çekilirken, aynı vade dönemi için döviz mevduatlarına uygulanan stopaj oranı yüzde 13'de sabit bırakıldı.
MERKEZ BANKASI DEVREDE - Merkez Bankası dövizdeki hareketlilik sonrası hafta sonunda bir hamlede daha bulundu., TL ve döviz likidite yönetimindeki etkinliğin artırılması amacıyla Merkez Bankası bünyesinde döviz karşılığı TL swap piyasası açıldı. Bankadan yapılan açıklama şöyle: "Türk lirası ve döviz likidite yönetimindeki etkinliğin artırılması amacıyla Merkez Bankası bünyesinde döviz karşılığı Türk lirası swap piyasasının açılmasına karar verilmiştir. Yani merkez bankası bankalardan döviz alıp karşılığında TL verecek. Böylece kurlardaki artış frenlenecek. İşlemler, Döviz ve Efektif Piyasalarında işlem yapmaya yetkili bankalarla limitleri dahilinde kotasyon yöntemiyle gerçekleştirilecek. Ancak tüm bu olumlu önlemlere rağmen, Türkiyenin 5 yıllık risk priminin 558 e tırmanması dikkat çekiyor. Yabancı yatırımcı hızla Türkiye'yi terk ediyor. Güven ortamının özellikle yabancılar açısından güçlendirilemediği görülüyor. Dolar yeni haftada 6.52 – 6.60 TL aralığında kalacak görünüyor. 6.53 TL kırılırsa 6.50'ye kadar inme potansiyeli oluşacak. Euro'nun hafta boyunca 7.50 – 7.56 TL aralığında hareket edeceğini tahmin ediyorum.
ABD'DE SONDAJ KUYUSU ARTTI - ABD'nin petrol endüstrisinin görünümü ve kısa dönem ham petrol üretimi hakkında gösterge kabul edilen petrol sondaj kulesi sayısında bu hafta artış görüldü. Petrol sahası hizmeti şirketi Baker Hughes'un yayımladığı haftalık veriler, 25-31 Ağustos döneminde bir önceki haftaya göre ABD'de petrol sondaj kulesi sayısında 2 artış olduğunu gösterdi.Böylelikle geçen hafta 860 olan ABD'nin petrol sondaj kulesi sayısı bu hafta 862'ye yükselmiş oldu.Petrol sondaj kulesi sayısında artış görülmesiyle küresel piyasada ham petrol fiyatlarında hafif düşüş görüldü. Brent petrol 77.65 dolara geriledi. Bu hafta ABD petrol enstitüsü ve ABD enerji dairesinin Salı ve Çarşamba akşamı açıklayacakları haftalık stoklar fiyatı belirleyecek.
ALTIN ZİRVEDE KALACAK MI? - ABD Başkanı Trump'ın, önümüzdeki hafta başından itibaren 200 Milyar Dolarlık Çin ürününe gümrük vergisi getirecek düzenlemeyi devreye alabileceklerini belirtmesi iki ülke arasındaki ticari gerilimleri tekrardan artırabilecek düzeydeydi. Diğer taraftan AB ile ABD arasında da otomobil vergileri üzerinden tehditkâr açıklamalar gelmeye devam ediyor. Son olarak Avrupa Birliği Komisyonu Başkanı Jean Claude Juncker'in: ''Eğer ABD, otomobiller için gümrük tarifelerini artırır ise AB de tarifelerini artıracak'' şeklindeki açıklamaları gerginliği artırabilecek nitelikte Trump'ın, Dünya Ticaret Örgütü'nden ayrılmak istediklerine yönelik gelen açıklamalar da piyasa tarafında tedirginlik meydana getirdi. Ancak ABD'nin yeni vergi paketi Çin para birimi Yuan'daki kayıpları arttırdı. Dolar 6.83 Yuan'a yükseldi. Altının onsu 1201 dolarda kaldı. Bu hafta Yuan'daki kayıpların artmasını bekliyorum. Altın 1200 dolar desteğini kırarsa 1194 ardından 1183 dolara inebilir. Serbest piyasada dolar gevşek seyir izlerse Kapalıçarşı'daki 24 ayar külçenin gramı, 240 – 250 lira aralığına dönebilir. Piyasa olması gereken seviyeden çok yüksek.