Necmettin BATIREL
Faiz haftası
Küresel borsalar haftayı sınırlı artışla tamamladı. Almanya ve ABD'den gelen zayıf ekonomik veriler dünya ekonomisinin resesyona sürüklendiğini gösteriyor. Ancak FED Başkanı Powell böyle düşünmüyor. Cuma akşamı İsviçre'deki forumda yaptığı konuşmada 18 Eylül'deki FED toplantısında 25 baz puanlık faiz indirime işaret edince, Wall Street'teki yükseliş durdu. Dolar kayıplarını korudu, altında sert düşüş yaşandı. ABD'de kuyu sayısının azalması Brent petrolü 61 doların üzerine taşıdı. Bu hafta yurtiçinde Merkez Bankası'nın faiz kararı ve ABD Ticaret Heyeti ile Türkiye arasında imzalanacak anlaşmalar gündemin ilk sırasında.. Avrupa Merkez Bankası'nın Perşembe günü açıklayacağı yeni önlem paketi Euro'nun geleceğini belirleyecek.
POWELL RESESYON BEKLEMİYOR - Fed Başkanı Jerome Powell ABD ekonomisinin iyi durumda olduğunu ancak ekonomik görünüm üzerinde önemli riskler olduğunu söyledi. Ekonomiyi tüketici harcamalarının taşımaya başladığını kaydeden Powell Fed'in kararlarını siyasete göre vermediğini ifade etti, ekonominin bu yıl yüzde 2 - 2.5 arasında büyüyeceğini öngördü. Powell ticaret savaşlarına dair belirsizliğin işletmelerin kararlarında olumsuz etkisi olacağını ifade etti. Başkan ayrıca Fed'in resesyon beklemediğini dile getirdi. Ağustos tarım dışı istihdam verisini değerlendiren Powell " veri güçlü istihdam piyasasıyla uyumlu" ifadesini kullandı. ABD Merkez Bankası Temmuz toplantısında faizleri 25 baz puan indirmişti, FEDin 18 Eylül'de faizi 25 baz puan faiz indirip daha fazlası için söz vermeyeceği konuşulmaya başlandı.
"NERDEN BULDUM BU ADAMI" - ABD'de tarım dışı istihdam Ağustos'ta 160 bin beklentisine karşın 130 bin olara geldi, 164 bin olan Temmuz istihdamı 159 bine aşağı yönlü revize edildi. Ortalama saatlik kazançların Ağustos'ta 0.4, yıllık bazda %3.2 artarak tahminleri aşması FED'in faiz indirimi konusunda elini daralttı. Başkan Trump, FED'i yine geç kalmakla suçladı, Powell için "nereden buldum bu adamı" diyerek kendi kendini eleştirdi. İngiltere'de Lordlar Kamarası, parlamentonun alt kanadı Avam Kamarası'nın kendisine sevk ettiği, anlaşmasız Brexit'i önleyecek tasarıya onay verdi..Tasarıya göre İngiliz hükümeti, 19 Ekim'e kadar AB ile bir Brexit anlaşması sağlayamazsa AB'den Brexit için 3 aylık erteleme talep etmek zorunda. AB'nin farklı bir tarih teklif etmesi durumunda da bunu kabul veya ret yetkisi İngiliz hükümetinde değil, parlamentoda olacak.
ÇÖZÜM: KAMU HARCAMALARI - Avrupa Merkez Bankasının Perşembe günü yapacağı toplantıda yeni parasal gevşeme hamleleri ilan edeceği nerdeyse kesin. Pekin hükümeti bankaların kredi vermelerini kolaylaştıran tebliğ açıladı. Çin Merkez Bankası 16 Eylül'den itibaren geçerli olmak üzere tüm bankalar için zorunlu karşılık oranlarını 0.5 puan düşürdü. Bazı şehir ticari bankaları için Zorunlu karşılık oranlarının 15 Ekim ve 15 Kasım'da kademeli olarak uygulanmak üzere ek 1 puan daha düşürüldüğü belirtildi. Yuan değer kazandı. Arjantin finansal krize girdi. ABD ve Çin arasında yüzyüze görüşmelerin başlayacağı açıklandı. Ancak Beyaz Saray ekonomi danışmanı Larry Kudlow, anlaşmadan ümitsiz olduğunu söylüyor. Euro bölgesinde yıllık büyüme hızının %1.2, ABD'de %1.5 olacağı tahmin ediliyor. Genel kanaate göre, artık merkez bankalarının para politikalarıyla ekonomiyi canlandırma hamleleri işlevini yıtırdı. Hükümetlerin bütçe harcamalarını arttırarak ekonomik durgunluğa son vermeleri gerekiyor.
GIDA ENLASYONUNA ÖNLEM - Yaş meyve ve sebze sektörü çalıştayı raporunda, gıda enflasyonundan kaynaklanan fiyat artışlarının kontrol altına alınabilmesi için ürünlerin mevsimlik ağırlıklandırılmış ortalamalara göre enflasyon sepetine dahil edilmesi talep edildi. Yaz aylarında düşük maliyetli üretilen sebzenin kurutma, şoklama, dondurma, salamura ve fermantasyon teknolojisiyle kış aylarında tüketilmesinin sağlanması gerektiği vurgulanan rapora göre, gıda enflasyonundan kaynaklanan fiyat artışlarının kontrol altına alınabilmesi için ürünlerin mevsimlik ağırlıklandırılmış ortalamalara göre sepete dahil edilmesi gerekiyor. Özellikle turfanda ürünlerin enflasyon içerisindeki ağırlıklarının düzeltilmesinin makroekonomik açıdan ülke ekonomisine katkı sağlayacağı gibi yaş meyve ve sebze sektörü üzerindeki baskıyı da azaltacağı savunuluyor.
BİST BANKALARLA DÜZELDİ - Borsa İstanbul, BDDK'ya dayandırılan haberde, bankaların enerji projelerine verdikleri 1.9 milyar dolarlık kredinin takipteki alacaklar bölümüne yazılmasını istediği haberi BİST'ti olumsuz etkiledi. Endeks haftayı %1.2 düşüşle 98 bin 987 puana inerek tamamladı. Bankacılık endeksi %2.3 değer kaybetti. İşlem hacmi 7 milyar lira oldu. Spor sektörü %2'lik primle ilk sırada yeraldı. Ağustos enflasyonunun tahminlerin geride kalmasıyla Merkez Bankası'nın faiz indirim beklentilerinin güçlenmesi olumlu algılanmış endeks 100 bin 877 puanla tavan yapmıştı. Yeni haftada Merkez Bankası'nın 12 Eylül'deki faiz kararı piyasaların ana gündem maddesi. JP Morgan, 275 baz puanlık indirim bekliyor. Piyasada ise tahminler 200 ila 250 baz puan arasında. Cuma günü Temmuz sanayi üretimi ile dış ticaret açığı rakamları dikkatle izlenecek veriler arasında yeralıyor. Hazinenin nakit dengesinin 5.7 milyar lira fazla vermesi olumlu algılandı, kurlarda siyasi gerginlikle yükselen kurlardaki artış durdu. 98 bin 500 ana destek, 101 bin 500 ara direnç konumunda. Yatırımcılara özellikle banka, tekstil, otomotiv ve beyaz eşya sektörlerinde pozisyon açmalarını tavsiye ediyorum. Faiz indirim beklentisi finans sektörünü atağa kaldıracaktır.
EURO KAZANIMLARINI KORUYOR – Alman ekonomisindeki bozulma devam ediyor. Sanayi üretimi 0.4 artış beklentilerine karşın yüzde 0.6 daraldı. Ancak Euro bölgesinde ikinci çeyrek büyümesi 0.2 ile tahminlere uygun geldi, ancak yıllık gayri safi yurtiçi hasıla %1.1'den %1.2'ye yükseldi. ABD'de tarım dışı istihdam 130 bine düştü, ancak 3 aylık istihdam artışı 158 bine olarak gerçekleşti. Avrupa ve ABD'de devlet tahvillerinin eksi faiz sunması yüzünden risk almayı seven fonlar gelişmekte olan ülke tahvillerine hücum etti. Mali krizin pençesinde kıvranan Arjantin'in FX cinsinden 100 yıllık tahvilleri son 3 işlem gününde prim yaptı. 1.1025 sentle kapanan euro dolar paritesi, yeni haftada Avrupa Merkez Bankası'nın açıklayacağı büyük teşvik paketiyle yön bulacak. 1.1050 sent aşılırsa yükseliş 1.11 sente kadar devam edecek. 1.10 desteği kırılırsa geri çekilme hızlanacak. İlk alternatif ağır basıyor
TL'DE SİYASİ DALGALANMA - Haftaya 5.85'li seviyelerden başlayan, küresel düşük faiz beklentileri ve olumlu algılanan enflasyon verileriyle benzer para birimlerinden pozitif ayrışarak 5.65 TL'nin altını test eden dolar, İçişleri Bakanı Süleyman Soylu'nun İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu ile ilgili açıklamaları sonrası sınırlı bir değer kaybı yaşadı. CHP İstanbul İl Başkanı Canan Kaftancıoğlu'nun 9 yıla mahkum edilmesi sonrası 5.72 TL'ye tırmandı. Ancak küresel piyasalardaki hava oldukça TL yanlısı. ABD verileri piyasaları destekler vaziyette dolayısıyla etkinin ne kadar devam edeceği bundan sonra atılacak adımlara göre şekillenecek..Hazine'nin nakit dengesinin Ağustos'ta 57 milyar lira fazla vermesi piyasayı rahatlattı. Faiz dışı dengede 16.9 milyar lira fazla oluştu. Ağustosta kur farklarından kaynaklanan artış 1 milyar 1 milyon lira olarak hesaplandı, kasa/banka net hesabı ise 12 milyar 711 milyon lira arttı. Yeni haftada TL'yi etkileyecek en önemli gelişme Merkez Bankası'nın faiz kararı olacak. 300 baz puanlık indirim dolar 5.75 – 5.80 aralığına çıkarır. 200 baz puanlık indirim 5.65 TL'ye çeker.. FED'in son faiz indirimine gideceği beklentisi dolayısıya Merkez Bankası'nın agreif faiz indirimine gitmeyeceğini düşünüyorum. ABD ile Türkiye arasında imzalanacak ticaret anlaşmaları TL'nin güçlenmesini sağlayacak. TL'deki kazanımların artacağını tahmin ediyorum. Dolar haftayı 5.70, Euro 629 TL lik alış değeri ile tamamladı
ALTIN GEVŞEME POTASINDA - Çin Merkez Bankası, piyasaların uzun süredir beklediği adımı atarak zorunlu karşılık oranını 16 Eylül'den geçerli olmak üzere 50 baz puan indirdi. Japonya Merkez Bankası Başkanı Haruhiko Kuroda, faizleri daha negatif seviyelere düşürmenin politika seçenekleri arasında olduğunu söylemesi güvenli bir diğer liman olarak görülen Japon Yeni'nde değer kayıplarına neden oldu. ABD'den gelen fabrika siparişleri ve imalat dışı PMI rakamlarının oldukça pozitif gelmesi ortalama saatlik ücretlerdeki artış şirketlerin kazançlarının arttığı şeklinde algılandığı için altındaki düşüş hızlandı. Ekonomide iyimserliğin artması yatırımcıların güvenli limandan çıkışına yol açıyor. Diğer taraftan Euro bölgesinde de ikinci çeyrekte yıllık büyüme hızının %1.2'ye yükselmesi ve son olarak FED'in parasal genişleme kararı almayacağı beklentisi onsu 1506 dolara düşürdü. Teknik açıdan 1500 dolar desteği kırılırsa 1495 dolar gündeme gelecek. 1520 dolar aşılmadan altında yükseliş trendi başlamayacak. Kapalıçarşı'da gram altın 277 lirayla kapandı. Merkez Bankası agresif faiz indirimine giderse fiyatı 280 lirayı aşar. Altında düşük seviyelerin alım fırsatı olarak kullanılması gerekiyor.