Küresel borsalar haftayı mutsuz kapattı. Dünyanın en borçlu gayrimenkul şirketi Evergrande, nominal değeri 2,03 milyar dolar olan dolar cinsinden tahviller için 83,5 milyon dolarlık kupon ödemesi yapamadı.

Cleveland FED Başkanı Mester ile Kansas City FED Başkanı Esther George, ABD ekonomisinin sıkılaştırma adımları için gerekli koşulları karşıladığını, FED’in varlık alımlarını azaltmak için gereken kriterlerin karşılandığını açıkladı.

Bu iki gelişme endekslerin ekside kapanmasına yolaçtı. Dolar güçledi, altın zayıfladı,. Petrol fiyatları, küresel üretim kesintilerinin enerji şirketlerini stoklarından büyük miktarda ham petrol çekmeye zorlamasıyla 78 doları aşarak üç yılın zirvesine çıktı.

Çin'in devlete ait ham petrol rezervlerini ilk kez halka açık olarak satmasına rağmen fiyat gevşemedi. Yeni haftada piyasaları hangi gelişmeler bekliyor?

Şimdi ona bakalım.  

AVRUPA’DA DOĞALGAZ ŞOKU

Uluslararası piyasalarda gaz fiyatlarının Nisan ayından bu yana 4 kat yükselmesi, Avrupa'da hane ve işletmelerde büyük bir sarsıntıya yol açtı.

Tüm enerji kaynaklarını etkileyen ve elektrik fiyatlarına da yansıyan doğalgaz fiyatlarındaki ani artışlar, Avrupa'da hükümetleri acil önlemler almaya itti. AB ülkelerindeki aşı kampanyalarının ilerlemesi sayesinde tüm ekonomiler aynı anda açıldı ve talep bir anda arttı.

Herkes aynı malı aynı anda talep edince, bu gelişme fiyatları otomatik olarak arttırdı. Bu yaz yeterince rüzgar esmemesi nedeniyle rüzgar türbinlerinin verimi büyük ölçüde azaldı. Sektörlerde, bu eksiğin telafi edilmesi için daha fazla gaz kullanıldı.

Son bir etken olarak, ölçmesi hayli zor olmakla beraber, karantinalar ve uzaktan çalışma da bireysel faturalardaki artışta rol oynadı. Evden çalışma nedeniyle, hanelerde çok daha fazla enerji tüketildi.

Gaz ihtiyacının önemli bir bölümünü ithal eden Avrupa, alışılmadık derecede düşük gaz stoklarıyla karşılaştı. Eylül ayında, rezervler genellikle maksimumlarının yüzde 83'ü civarındayken; Japon bankası Nomura'nın tespitlerine göre bu yıl rezervler yüzde 72'ye geriledi.

Doğalgaz fiyatlarındaki artış, diğer enerji ürünlerine de yansıdı. Avrupa’da enflasyon yıllık 3.3 ile 10 yıllın zirvesine çıktı. elektrik santralinde kullanılan kömür fiyatları da bir yılda 2,5 kat arttı. Brent petrolün varili 78 doları bu yüzden aştı.. Elektrik fiyatları %37 oranında arttı.  

BİTCOİN’E İKİNCİ ÇİN DARBESİ  

Çin Merkez Bankası kripto paralar arasında işlemlere izin veren tüm hizmetlerin artık yasa dışı faaliyetler olarak değerlendirildiğini açıkladı.

Çin daha önce de sert duruşunu ortaya koyan açıklamalarla gündeme gelmiş, bu baskı fiyatların hızla düşmesine sebep olmuştu. Çin Halk Bankası ayrıca, kripto ticaret faaliyetlerini kısıtlamak için önlemleri daha da sıkılaştırdıklarını belgeleyen bir rapor yayımladı.

Raporda, Çinlilerin kripto para ticareti yapmasına izin veren denizaşırı borsaların bile kullanılmasının artık yasa dışı olarak kabul edildiği ifade edildi. Bitcoin bu gelişme üzerine 42 bin dolara düştü.  

BAE’DEN TÜRKİYE’DE DEV YATIRIM KARARI 

Birleşik Arap Emirlikleri ile Türkiye ilişkilerindeki arasındaki düzelme ekonomik alanda kendini göstermeye başladı. Emirlik'in en büyük fonu Abu Dhabi Investment Authority Türk fintech ve sağlık sektörü firmalarına 1 milyar dolara kadar yatırım yapmayı değerlendiriyor. 

Abu Dabi merkezli varlık fonları Türkiye’de milyarlarca dolarlık varlıkları inceliyor. Abu Dabi Veliaht Prensi Muhammed Bin Zayed El Nahyan ve Cumhurbaşkanı Erdoğan arasında geçen ay gerçekleşen telefon görüşmesi ile iki ülke arasındaki buzlar eridi.

Birleşik Arap Emirlikleri’nin ikinci en değerli halka açık şirketi olan International Holding’in sözcüsü sağlık ve sanayi sektörlerindeki yatırım fırsatlarını değerlendirdiklerini söyledi. Sözcü “Türkiye bizim için büyük bir yatırım fırsatı olabilecek en önemli gıda işleme tesislerinden birine sahip” diye konuştu.  

BANKALARDAN KAÇIŞ HIZLANDI 

Borsa İstanbul bankalarla haftayı ekside kapattı. Endeks 1384 puana geriledi, işlem hacmi 13.4 milyar lira oldu. Bankacılık endeksi %2.98, toptan eşya sektörü %2.23 değer kaybetti.

Turizm ve Ulaştırmada %1.67’lik artış yaşandı. Küresel borsalarda Çinli emlak devi Evergrande'nin borç ödemelerine yönelik belirsizlikler ve ABD'nin 10 yıllık tahvil faizinin yükselmesi olumsuz algılandı.

Yeni haftada yurtiçinde eylül ekonomik güven endeksi, Ağustos dış ticaret açığı, eylül imalat endeksi ile para politikası kurulunun toplantı özeti izlenecek.

Euro bölgesinde eylül imalat endeksi, TÜFE var. ABD’de ikinci çeyrek GSYHİ, Ağustos  kişisel gelir ve harcamalarla eylül üretim endeksi izlenecek.

FED Başkanı Powell’ın senatoda yapacağı sunum ile Avrupa Merkez Bankası Başkanı Lagarde’ın konuşması piyasaları hareketlendirecek. Teknik açıdan 1370 puan destek, 1420 puan direnç konumunda bulunuyor. 

ABD, TEMERRÜDE DÜŞECEK Mİ?  

Biden yönetimi en çalkantılı siyasi dönemini geçiriyor. Kongre üyeleri, olası bir hükümet kapanmasını ve iç borçları nedeniyle temerrüde düşülmesini engellemek için mücadele verirken Demokrat Parti içindeki çekişmeler, partinin kilit öncelikleri açısından önem taşıyan iki yasa tasarısını tehlikeye atıyor.

Bütçe tasarısını geçirmede ve borçlanma tavanını yükseltmede yaşanacak gecikmeler ya da atılacak birkaç hatalı adım, hem ABD hem de dünya ekonomisi açısından felakete varan etkilere yol açabilir.

Moody's Analytics'in tahminine göre en kötü senaryo, ABD'nin temerrüde düşmesi. Bu durum, 6 milyon kişinin işini kaybetmesine ve 15 trilyon dolarlık hanehalkı gelirinin yok olmasına sebep olabilir.

Kongre üyelerinin önünde acilen çözüm bekleyen en önemli mesele, yeni bir bütçe tasarısının 30 Eylül'den önce geçirilememesi durumunda federal hükümetin kilit işlevlerini yerine getirmesi için harcama yapma yetkisini kaybetmesi.  

FED BAŞKANLARI ŞAHİN KONUŞTU  

Hazine getirilerinin yükselmesinin ardından reflasyon ticareti hız kazandı. Fiyatların artmasına yolaçmadan talep yoğunluğu sağlanmasına reflasyon deniyor. 10 yıllık ABD hazine bonolarında getiriler 1.45’e tırmandı FED Başkanı Powell, Salgın toparlanmasına dair perspektifler etkinliğindeki video yöntemiyle gerçekleşen konuşmasında ekonomik görünüm ve para politikasına yönelik değerlendirme yapmadı.

Powell, işletmelerin çoğunun değişen iş ortamı ile mücadele ettiğini dile getirdi. Cleveland FED Başkanı Loretta Mester, ABD ekonomisinin para politikasının sıkılaştırılmasına izin vermek için gerekli koşulları karşıladığını söyledi. Kansas City Fed Başkanı Esther George bankanın varlık alımlarını azaltmak için gereken kriterlerin karşılandığını söyledi.

Mester, "Tahvil alımlarını Kasım ayında azaltmaya ve gelecek yılın ilk yarısında tamamlamayı destekliyorum." dedi. 1.1750 sentteki Euro dolar paritesi FED Başkanlarının konuşmalarından sonra 1.1716 sente geriledi. 1.1670 destek 1.18 direnç konumunda.  

TL’DEKİ KAYIPLAR AVANTAJ MI?  

Dünyada borsaların kırmızı olduğu hafta TL varlıklardaki düşüşün yüksek olmasında para politikası ve ABD ile olan siyasi ilişkilerin etkisi büyük.Merkez Bankasının faiz indirerek TL’nin reel getirisini eksiye düşürmesi ve gelecek aylarda faiz indiriminin devam edeceği beklentisi kurların yüksek kalmasına yolaçtı..

Öte yandan Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ABD Başkanı Biden’la iyi bir başlangıç yapmadıklarını açıklaması, S-400 sorununun devam etmesi ABD-Türkiye ilişkilerinde yeniden tansiyonun yükselebileceği kaygısına neden oldu. 

Uluslararası Finans Enstitüsü Baş ekonomisti Robin Brooks, faiz indirim kararı sonrasında TL'de değer kaybının düzenli olmaya devam ettiğini belirtti. Brooks, "TL'de dünkü karar sonrası ayarlanma düzenli olmaya devam ediyor. TL'nin yüksek değerli olduğunu düşünüyorduk, adil değer hesaplamamız halen 9,50 seviyesinde.

Carry trade ile desteklenen çok güçlü bir para birimindense düzenli bir değer kaybı yaşanması daha iyi" ifadelerini kullandı. Türkiye’nin 5 yıllık risk primi 391 düzeyine yükseldi. Dolar haftayı 8.84, Euro 10.36 TL ile tamamladı. Kurların yüksek kalması 3 önemli gelişmeye yolaçacak.

Birincisi ithal ürünler pahalanacak, tüketimi azalacak. İhracatçının geliri artacak. Cari açık daralacak. Dolarda 8.90 TL direnç, 8.70 TL destek oldu.  

ALTIN 10 YILLIK TAHVİL KURBANI  

Altın haftayı kayıpla tamamladı. 1761 dolardan 1747 dolara geriledi. Yatırımcının güvenli liman olarak aldığı 10 yıllık ABD hazine tahvillerinde satış geçmesi altının  gerilemesinde önemli rol oynadı.

Piyasa sürekli olarak Fed'in enflasyonu dizginleyebileceğine çok az inandığını gösterdi ve bunu yansıtmak için tahvil getirilerini 2020'nin sonundan bu yana birkaç yılın en yüksek seviyelerine gönderdi. 

Güvenli liman olarak nitelendirilen ve getirisi olmayan bir varlık olan altın, getiri artışlarının başlıca kurbanı oldu. Dolar endeksi 93.27 oldu, Vix yani korku endeksi 17.75’e düştü.

Cleveland ve Kansas City FED Başkanlarının tahvil alımlarının Kasım ayında azaltılması 2022’nin ortasında tamamen sona ermesi yönündeki açıklamaları altına satış getirdi.

Yeni haftada ABD ikinci çeyrek büyüme hızı (%6.6) tahminleri aşarsa 1725 – 1735 dolar aralığı gündeme gelebilir. Ancak Evergrande’nin gerçekleştireceğini söylediği ödemelerini yapamaması borsaları olumsuz etkiledi.

Ons 1750 olarla kapandı. 24 ayar külçenin gramı, haftayı 499 liraya çıkarak tamamladı. Kurlardaki artış kalıcı hale gelirse, -ki öyle görünüyor- fiyat 510 liraya ulaşabilir.