YENİ LİDER KİM OLACAK? - ABD Başkanı Donald Trump’ın Paris Anlaşması’ndan çekilme kararının hemen yürürlüğe girmesi mümkün değil. Çünkü anlaşmanın yasal hükümlerine göre, Birleşmiş Milletler Genel Sekreterliği, ABD’nin çekilme talebini en erken 4 Kasım 2019 tarihinde kabul edebilecek. Talebin kabul edilmesini takip eden sürecin yaklaşık bir sene sürecek olması ise ABD’nin anlaşmadan resmi olarak çekilmesinin Kasım 2020’yi bulabileceği anlamına geliyor. Alternatif seçenek ise 1992 tarihli Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi’nden de çekilmek olabilir. Bu durumda ihbar tarihinden bir sene sonra ABD bu kurumdan ve işleyişinden tamamen ayrılmış olacak. Tabii dünyanın en büyük ve en dinamik ekonomisine sahip ülke olan ABD’nin çıkması, iklim değişikliğine karşı çözüm bulma konusunda ülkenin liderlik rolünü de bırakması anlamına geliyor. Bu liderliği kim üstlenecek? İklim konusunda yeni ittifaklar ortaya çıkacak mı? Bunu biraz da zaman gösterecek. Ancak Avrupa Birliği (AB) ve Çin’in bu konuda yakınlaştığı görülüyor.

HAZİRAN SON FAİZ ARTIŞI MI? - Dünyanın en büyük ekonomisinde mayıs ayında istihdam edilenlerin sayısı 138 bin olarak gerçekleşti. 182 binlik beklentinin altında kalınmış olsa da FED Başkanı ve birçok üyenin 100 bin civarında bir katılımın istihdam piyasası koşullarında yeterli olduğu görüşünde olduğu biliniyor. İşsizlik oranı ise yüzde 4.3 ile 2001’den bu yana en düşük seviyesine geriledi. Ama Part-time çalışanların dahil edildiği U-6 endeksi ile ölçülen işsizlik oranı da yüzde 8.4 seviyesinde. Diğer taraftan saatlik kazançlardaki artış hayal kırıklığı olmaya devam ediyor. Kazançlarda yüzde 0.2 artış beklentileri karşılasa da Nisan ayı rakamı yüzde 0.2 olarak aşağı yönlü revize edildi. Ortalama saatlik kazançlardaki artış yıllık bazda yüzde 2.5 seviyesine geriledi. İlk çeyrekte ekonomik aktivitedeki yavaşlama kısmen toparlansa da aylardır Fed’in yüzde 2’lik hedefinin altında seyreden çekirdek enflasyon faiz artışı sürecinde hızlanmasını engeller nitelikte. Verilerin bu yönde gelmeye devam etmesi halinde Fed üyeleri Haziran sonrasında politika tutumlarını yeniden gözden geçirebilirler. 

PETROL NEDEN DÜŞÜYOR? - Petrol fiyatlarındaki geri çekilme hızlandı.. Son rakamlara göre OPEC’in petrol üretimi Mayıs ayında, Libya ve Nijerya’daki artışların etkisiyle yükseldi. Hatırlanacağı üzere Nijerya ve Libya iç nedenlerden ötürü potansiyelinin altında üretim yaptığı için üretim kesintisinden muaf tutulmuştu. Fiyatı düşüren gelişmeler şöyle yaşandı: ABD’nin iklim değişikliği anlaşmasından çıkması*** Trump’ın bütçe planında 10 yıl içinde toplam petrol stoklarının yarısının satılmasının yer alması***OPEC kesintisinin yetersiz kalması***ABD’de günlük üretimin 10 milyon varile dayanması***Libya ve Nijerya’nın günlük üretim kapasitelerini arttırmaları***Rusya’dan yapılan 40 doların altındaki petrol fiyatıyla sonsuza kadar yaşabiliriz açıklaması***  50 doların altında kapanan Brent Petrolün bu hafta 48 dolarda tutunamaması halinde  45 dolara ineceği belirtiliyor. 

GÜMRÜK BİRLİĞİ YENİLENİYOR - Türkiye, Avrupa Birliği'yle 22 yıl önce imzalanan Gümrük Birliği anlaşmasını yeniden düzenliyor.  AB-Türkiye arasındaki ticaret hacmini 300 milyar dolara çıkarma potansiyeli olan Gümrük Birliği anlaşmasının güncellenmesi için taraflar 13 Haziran'da Brüksel'de masaya oturacak. Türkiye, anlaşmanı hizmetler, gıda-tarım, kamu alımları ve üçüncü ülkelerle yapılan serbest ticaret anlaşmalarını kapsayacak şekilde güncellenmesini istiyor. Tarım ürünlerinden ülkeye giren ikinci el otomobile kadar birçok sektöre ilişkin başlığın masaya yatırılacağı görüşmelerde, yapılacak güncellemelerle Türkiye'nin ihracatta eli güçlenecek.Tarım ve hizmet sektörlerinde koruma kaldırılacak. AB menşeli firmalar Türkiye'deki yatırımlarının hacmini genişletecek. Buradan AB ve üçüncü ülkelere ihracatta bulunabilecek.Türkiye yabancı ülkelerden gelen tarım ürünlerinden vergi almayacak.Türkiye mallarını üçüncü ülkelere vergisiz satabilecek. AB'nin Türkiye'nin ikinci el pazarında da gümrük vergilerini kaldırması talebi en çok ikinci el otomobil pazarını etkileyecek.

BORSA YENİ ZİRVESİNDE - Borsa İstanbul'da ulusal 100 endeksi haftayı 98 bin 867 puanla yeni tarihi zirvesinde tamamladı. Toplam işlem hacmi 4.6 milyar dolar oldu. Önceki günlere göre zayıf. Bankalar %1.13, holdinler %1.44 arttı. En çok kazandıran %3.23 ile finansal kiralama sektörü oldu. ABD’de tarım dışı istihdam verisinin hayal kırıklığı meydana getirmesinin ardından döviz kurlarındaki gerileme talebin artmasında önemli rol oynadı. Teknik açıdan endekste 98 binde ana destek oluştu. Bu seviye kırılmadığı sürece 100 bin psikolojik direnci test edilecek. 

ABD İTİBAR KAYBEDİYOR - Bu hafta veri trafiği yoğun değil. Türkiye’de haftanın ilk günün mayıs ayı enflasyon rakamları belli olacak, Perşembe günü nisan ayı sanayi üretimi izlenecek. Euro bölgesinde sentix yatırımcı güven endeksi, mayıs hizmet endeksi nisan perakende satışlar ile birinci çeyrek büyüme rakamları açıklanacak. Perşembe günü Avrupa Merkez Bankasının faiz kararı var. ABD’de nisan fabrıka siparışleri, Mayıs ISM imalat dışı endeks ile hizmet endeksi piyasaları hareketlendirecek. ABD’de tarım dışı istihdam raporunun beklentilerden kötü gelmesi, FED’in yılsonuna kadar 2 faiz artış artışı ihtimalini zayıflattı. Haziran sonrasında açıklanacak verilere bağlı olarak karar verilecek. Bu gelişme karşısında dolardaki kayıplar arttı. Parite 1.1220’den 1.1281 sente tırmandı. İklim değişikliği anlaşmasının iptal edilmesi ile Trump ve danışmanları hakkında açılan Rusya soruşturması ABD’ye itibar kaybettiriyor. Bu durum doların değer kaybetmesini sağlıyor. 1.1330 sentteki direnç aşılırsa 1.14 – 1.15 sent aralığı gündeme gelecek. 

DÖVİZ ALANIN ELİ YANIYOR - ABD’den gelen ve beklentilerin hayli altında kalan tarım dışı istihdam verisinin ardından kurda son bir yılın en düşük seviyesi görüldü.. 182 bin kişi olarak açıklanması beklenen Mayıs ayı tarım dışı istihdam verisi 138 bin olarak açıklandı. Geçtiğimiz dönem verisinde de aşağı yönlü revize geldi. Zayıf gelen ABD verilerinin ardından baskı altına giren dolar endeksi 96.67 seviyesine indi. Yabancılar hisse ve tahvildeki pozisyonlarını arttırdı. Döviz sepeti 3.73 TL’ye geriledi. 5 yıllık iflas sigorta primleri ise 195 düzeyinde. Bu seviye Türkiye’ye olan güvenin arttığını gösteriyor. Serbest piyasada 3.507 TL ile kapanan doların 3.50 TL’deki psikolojik desteği kırması muhtemel. Doları bu hafta 3.48 – 3.50 TL aralığında görüyorum. Euro 3.93 – 3.95 TL aralığında kalabilir. Hollandalı Rabobank’ın yılsonu dolar tahmini 3.40 TL.. 

ALTIN NİYE YÜKSELİŞE GEÇTİ? - Türkiye'nin altın ithalatı, mayısta önceki aya göre yüzde 100 artarak yaklaşık 48 ton oldu. Altın ithalatı yılın ilk 5 ayında, 2016 toplamının üzerinde, 128,3 ton olarak gerçekleşti. Türkiye'nin altın ithalatı, mayısta önceki aya göre yüzde 100,4 artarak yaklaşık 48 ton oldu. Altın Türkiye 3 amaçlı alınıyor. Birincisi güvenli liman özelliği dolayısıyla. İkincisi ziynet ihtiyacı. Üçüncüsü üretici firmaların işleyerek ihracat yapmaları.  Türkiye'nin altın ithalatı mayısta geçen yılın aynı dönemine göre de yüzde 404  artış kaydetti. Altın ithalatı yılın ilk 5 ayında 128 tona ulaşarak, 2016 toplamı olan 106 tonu geride bıraktı. Evet ABD’de istihdam şoku, altını patlattı dersek doğru olacak. Ons 1260 dolardan 1278 dolara tırmandı. Dolar endeksindeki gevşeme ve yatırımcıların güvenli limana koşmalarıyla 10 yıllık ABD hazine bonolarında faizlerin 2.22 düzeyine inmesi, altının dirençleri kırmasına yolaçtı. Teknik olarak 1270 doların üzerinde tutunduğu sürece önce 1294 ardından 1305 dolar dirençleri gündeme gelecek. Altında dolar pozisyonu açın ve koruyun demiştim. Aynı görüşümü koruyorum. Serbest piyasada dolardaki kayıplar altını TL olarak kazançlı kılamıyor. Kapalıçarşı’da 24 ayar külçenin bu hafta 143 – 144 lira aralığında hareket etmesini bekliyorum.